Jammer dat ik gisteravond niet de energie kon opbrengen om de interessante details van de leerlooierij neer te pennen. Het debacle met de ‘gids’ was daar natuurlijk de oorzaak van. Maar ik wil alsnog een poging doen en kijken wat ik me nog van zijn verhaal herinner. In de leerlooierij waar we gisteren waren werken 32 families. Aan de ene kant de Berbers en aan de andere kant de Arabieren. De Berbers werken met de huiden van kamelen, schapen, geiten en runderen . De Arabieren daarentegen werken alleen met de huiden van de geiten en de schapen. De huiden worden eerst in een wit vat geplaatst waarin een mix van water, kalksteen en duivenpoep zit. Hierdoor wordt het leer zacht en worden de haren verwijderd. Enkele dagen later worden de huiden gewassen in de grote wasmachine en daarna in de bruine vaten geplaatst . Daarna volgt het proces van kleuren die worden gewonnen uit natuurlijke producten zoals saffraan, cederhout en indigo. Omdat saffraan een kostbaar product is worden deze huiden individueel gekleurd en zie je deze vaak in de zon liggen drogen. Arabieren werken elke dag met een andere kleur, dus het kan zijn dat de ene dag alleen maar gele schoenen worden gemaakt en de andere dag alleen maar bruine tassen. De Berbers doen alles door elkaar, elke familie heeft een vat met de bovenstaande mix en een vat met een kleur. Het is zwaar werk, de mannen lopen behendig van het ene vat naar het andere tussen de gladde huiden. De een zit tot over zijn oren in de gele smurrie, de ander is net een groene hulk. En ze stinken een uur in de wind. De huisjes in de leerlooierij worden nog maar door een enkel gezin bewoond, de meesten wonen nu in de Medina. Ik benijd ze niet, deze hard werkende gezinnen. En daarom viel het ons ook rauw op ons dak dat de gids 20 dirham (1,80) vroeg om aan de bewaker te geven en voor zichzelf 10 euro opeiste. We zullen vandaag maar niet erlangs lopen voor het geval hij weer begint te schelden…
Ik heb een wat slechte nacht gehad, Sandra wordt duizelig wakker, maar gelukkig zijn we allebei na het uitgebreide ontbijt weer fit genoeg om de straat op te gaan. We beginnen een beetje de weg te kennen, tenminste als we niet heel ver van de ‘grote’ steeg afdwalen. Google Maps doet weer de rest. Vanuit de Riad dwalen we de Medina uit en wandelen de heuvel op naar de Tombeau des Merinides. Tussen de oeroude graven door waar sultans en prinsen begraven liggen. Niet dat we daarvoor die hele klim maken want de teksten op de stenen zijn voor ons Arabisch:) We gaan voor het adembenemende uitzicht op de stad en aan de andere kant het Midden-Atlasgebergte naar de hoogste heuvel in het gebied, de El Qolla. Vanaf hierboven zie je pas hoe indrukwekkend groot de stad is, de enorme Medina met zijn steile straatjes en in de verte Fes El-Jdid, de oude Joodse wijk. Het weer is fantastisch, de zon schijnt volop en we nemen de tijd om rustig te zitten en gewoon te genieten. Niet lang, want uit het niets doemt er een manneke op die weer iets te verkopen heeft. Hij zal denken, daar komen twee toeristen, de enigen die hij vandaag wellicht hierboven te zien krijgt. Maar hij krijgt bij ons nul op het rekest, een beetje bot weren we hem af en hij druipt af. Op de heuvels zijn een paar leerlooiers bezig om de huiden in de zon te drogen waarna de ezels ermee worden bepakt om ze weer na beneden te sjouwen. Twee politieagenten houden een oogje in het zeil, hun paarden staan gestald onder een van de torens, en de mannen slenteren wat heen en weer op zoek naar overtreders. Happy, de schimmel en Zorro, de zwarte, zijn niet bepaald op toeristen ingesteld. De zwarte neemt niet de moeite om zijn hoofd op te tillen, de schimmel is wat bijterig. De politie daarentegen is heel wat vriendelijker. Als ik hem vraag hoe we bij het gebouw dat verder op de heuvel ligt moeten komen, gebaart hij vriendelijk dat we hem moeten volgen. Ik denk nog even dat ik het wel erg vreemd vind dat hij zijn post verlaat, maar dan gebaart hij naar het manneke dat ons eerder lastig viel met zijn koopwaar. En dát is dus wat we net niet meer willen, een gids. Vriendelijk wuiven we hem gedag en rennen bijna de heuvel af om daarna weer in hetzelfde gezeik te belanden. Zelfde heuvel, ander gebouw, andere ‘gids’. We bitsen hem toe dat we er met ons twee naartoe willen, maar hij wijkt niet van onze zijde. “Laten we hem dan maar 10 dirham geven”, zeg ik wat moedeloos tegen Sandra. Maar dat vindt hij niet genoeg en wil nog wat meer. Ik kan nog net een vloek binnen houden en zeg kort en bondig dat ik niets meer heb. Gelukkig druipt hij daarna af en kunnen we verder. Als we een half uur later weer de Medina inlopen komen we hem weer tegen en wanneer we hem zeggen dat we naar het hotel terug gaan wijst hij ons de verkeerde kant op. Even laten we ons beet nemen, maar mijn oriëntatie vermogen is op dat moment nog goed werkend en we draaien ons meteen om.
We zijn nu heel dicht in de buurt van ons Riad, gaan nog even plassen en de telefoons opladen en dan op zoek naar wat te eten. Of toch maar eerst naar de Moskee, waar we al 5 keer zijn langs gewandeld en nog nooit binnen zijn geweest? De honger stillen we wel met een groot glas fruit smoothie met ijs. Net als we bij de moskee de schoenen willen uitdoen, we hebben al de hele dag een grote sjaal omhangen voor het geval dat we er naar binnen kunnen, worden we tegen gehouden. Het is blijkbaar alleen toegankelijk voor Moslims. “Maar”, zegt iemand ,” ik breng je wel even naar de plek waar je de Moskee van boven kunt bekijken “. ‘Een ezel ‘ is een gedeelte van het spreekwoord . We rennen achter de knul aan, steegje door, tientallen trappen op, door 4 verdiepingen waar tapijten worden verkocht, en komen ergens boven op een dak uit waar je (weer) over de stad kijkt. Géén Moskee, of die moet ergens in de verte liggen. Met een kwaaie blik kijken we de knul aan en ik duw hem nog net niet van de vele trappen af.
“En nu eten” zeg ik tegen Sandra. Aan de andere kant van de Medina zijn meer restaurants maar blijkbaar straalt de honger van onze gezichten af en we laten ons door een propper naar binnen trekken. Er is geen prijslijst maar hij verzekert ons dat hun tajines overheerlijk zijn. En als hij een paar minuten later een paar voorgerechtjes op tafel zet belooft dat in ieder geval veel goeds. Maar dat valt een beetje tegen, het kleine beetje vlees dat in mijn tajine ligt is goed voor een holle kies, waar ik het later ook weer met moeite uitgepeuterd krijg. En de rekening laat nog meer te wensen over, het dubbele van wat we gisteren hebben betaald. Misschien was het uitzicht vanaf het dakterras, waarvoor we wel weer veel teveel trappen op moesten, de rekening wel waard.
Nog even een wandeling door de winkelstraatjes, waar we inmiddels een bekend (bij een ander misschien berucht) gezicht zijn en dan wordt het tijd om richting het Riad te gaan. Maar zo snel gaat dat niet, Abdul en Ahmed van de tapijtenzaak klampen ons aan want ‘we hadden beloofd om vanmorgen te komen theedrinken ‘ . We proberen nog even om onder een bezoekje aan de zaak uit te komen maar ze slepen me mee naar boven. Sandra is met geen poot meer te bewegen om nog meer trappen op te lopen dus die blijft buiten. Op zijn vraag waar mijn nichtje blijft, zeg ik “she is kidnapped “. Hij kijkt me even verbaasd aan en loopt dan de trap af om Sandra te zoeken, die even later puffend naar boven komt. Voor de vorm kijken we nog even rond maar ze zijn hartelijk als we vlug daarna gedag zeggen. We beloven dat we donderdag om 10 uur komen theedrinken. “Inshallah?” zegt de een en ik beaam het volmondig.” Inshallah”

Geschreven door Carry.gaat.weer.op.reis