DE BELOFTE VAN EEN BETER BESTAAN
Ik ben het Weense stadspark ingegaan om te ontbijten. Naast me op de bank stal ik de net aangeschafte broodjes, een klein kuipje boter, plakken jonge kaas en een bekertje koude koffie uit. Tijdens het smeren is hij er opeens, groot en donker, heel donker bijna zwart. Een Afrikaan in een trainingsbroek met de bekende witte strepen opzij, afgetrapte gympen, een verwassen voetbalshirt en een hand in het verband. Hij gaat aan de andere kant van mijn ontbijt op de bank zitten en kijkt me zwijgend aan. “Heb je honger en wil je wat eten?” begin ik. “Ja graag” antwoordt hij in het Engels.” Na mijn knikje pakt hij een kaiserbroodje, bekijkt het een paar seconden en begint te eten. Dan zie ik de roodbruine vlekken op het verband en probeer “Wat is er met je hand gebeurd.” “Een meningsverschil met messen” zegt hij. “Ernstig? En ben je naar de politie gegaan?” Hij probeert een soort schaterlachje. “Ben je hier illegaal?” Vraag ik opnieuw, ditmaal voorzichtig en met schroom. Hij kijkt naar zijn broodje en zwijgt . “Sorry man, misschien heb je helemaal geen zin om te praten.” vervolg ik. Hij draait zijn gezicht, kijkt me indringend aan en begint: “Ik denk dat jij net als ik van ver komt, fietser, maar de omstandigheden voor mij zijn hier anders dan die voor jou. Waar ik woon, wonen we met z’n tienen, elven of meer, dat verschilt per dag. Twee lekkende kamers in een verkrot appartement ruim zeven honderd euro per maand. De meesten huisgenoten zijn Senegalezen, net als ik, maar er wonen ook Noord Afrikanen, dat geeft spanningen.”
Uit mijn tas haal ik wat cakejes en een bakje vruchtenyoghurt als aanvulling op de etenswaar en gebaar dat hij nog wat kan kiezen. “Hoe kom je aan je geld” vraag ik. Hij twijfelt even en zegt dan “s-avonds ga ik de terrassen langs met rozen, die ik s-morgens vroeg koop op de illegale markt voor 50 cent per stuk. Ik verkoop ze voor 1 euro. Het lukt bijna nooit om ze allemaal te verkopen, zeker nu niet met nauwelijks buitenlandse toeristen. Maar ik moet leven, en de huur betalen. Daarom heb ik nog een handeltje, ik verkoop souveniertjes en probeer Rolexen en Breitlings made in China te verkopen om met de verdiensten elke maand wat geld naar mijn familie te sturen. Mijn familie heeft gespaard. Ik heb 5 broers, ook een paar zusjes maar die tellen niet, verder heb ik ongeveer 40 neven. zij hebben het geld bijeengebracht voor mijn reis, zich ervoor in de schulden gestoken. De overtocht en documenten hebben ruim 6.000 euro gekost, de prijs voor een beter leven elders. Ik ben door ze uitgekozen, uitverkoren om het te gaan maken in het verre Europa. Iedereen weet dat het moeilijk is Europa binnen te komen. Daarom kiezen ze de beste van hun zonen en neven, degene die het meeste kans maakt om in Europa een voet aan de grond te krijgen. Mij hebben ze gekozen vanwege mijn technische opleiding en omdat ik Engels spreek. Ik mag ze niet teleurstellen.” Hij zwijgt en ook ik zeg even niets. Ik weet dat er een complete sub-economie is ontstaan die draait op de uitbuiting en afpersing van wanhopigen zonder uitzicht op een menswaardig bestaan. Er overvalt mij een gevoel van iets waar geen woord voor is, het zit tussen ongeloof en mededogen in. Hoewel ik in het algemeen niet als eerste bekend sta om een groot empathisch vermogen, begrijp ik ten volle de uitzichtloze situatie waarin hij zich bevindt en kan ik zijn pijn voelen. Ik vraag hem vervolgens of ik ‘m wat geld mag geven voor een goede maaltijd. Even later staat hij op, maakt met zijn verbonden hand op z’n buik een kleine buiging en loopt weg. Na een paar stappen draait hij zich om en zegt: “Fietser, je komt toch niet uit Engeland hè, want dáár wil ik naar toe.”

WENEN
Wenen, een belangrijke stad in de geschiedenis van centraal Europa, is statig met de sfeer van enigszins overleefde praal en grandeur. Het beeld van de stad wordt bepaald door talrijke bouwwerken uit de barokperiode en de Jugendstil.

In Café Central in de Herrengasse, meer dan 140 jaar oud, hangt er door de oogharen kijkend nog altijd iets van de sfeer uit de tijd dat het de publieke huiskamer was van schrijvers, dichters, musici, theatercritici, satirici en ontdekkers van het menselijk onderbewustzijn, van Franz Kafka, Stefan Zweig, Karl Kraus, Sigmund Freud, maar ook revolutionair Trotski. Bij binnenkomst vraagt de gerant eerst vriendelijk of je gereserveerd hebt, om vervolgens glimlachend te mompelen dat hij wel iets kan regelen. Tijdens mijn lunch serveert de ober de Riesling wijn in een fonkelend kristallen glas en de koffie in een wit kannetje. De koffie drink je uit kopjes van het dunste porselein met in je andere hand een krant aan zo'n stok. Koffiedrinken wordt hier een ritueel, net als in Italië.
De gloriejaren van Café Central zijn allang voorbij, na de Eerste Wereldoorlog veranderde het snel. De burgerlijke gevoelscultuur was niet opgewassen tegen de opkomst van de massa en de machine, tegen de nieuwe tijd. Tegenwoordig wordt Café Central grotendeels bezocht door toeristen, maar gezeten onder het gewelfde plafond kan ik hier mijmeren over hoe het ooit moet zijn geweest en hoe ik misschien diep in mijn hart zou willen dat het nog zou zijn.

Foto’s:
1. beelden van componisten in het Stadtpark
2. de stallen van de Spaanse ruiterschool
3. kasteel Belvedère
4. het reuzenrat in Prater, bekend uit de filmklassieker ‘The Third Man’ met Orson Welles.
5. de chique winkelstraat Graben met de Pestzuil
6, 7 en 8: lunch in Café Central

Geschreven door Tonio.op.het.rechte.pad