De verdeeldheid in Israël en Palestina is een van de langdurigste conflicten in het midden oosten, misschien wel in de hele geschiedenis van de mensheid. Al honderden jaren is er onenigheid en onvrede tussen de verschillende groeperingen, en uiteindelijk is alles terug te leiden naar religie. Het Jodendom is een van de oudste nog bestaande religies op aarde, ontstaan rond 1800 voor Christus, toen Abraham zijn nomadische stammen uit Mesopotamië (huidige Irak) naar het heilige land Kanaän (Israël) leidde. Abraham zou de eerste Jood zijn en wordt daarom als de aartsvader gezien, niet alleen in het Jodendom, maar ook in het Christendom en de Islam. Deze twee religies zijn een stuk later ontstaan dan het Jodendom, respectievelijk in het jaar 0 en 632 na Christus, en hebben grote delen overgenomen van het Joodse geloof, vandaar dat ze alle drie vallen binnen dezelfde groep Abrahamitische religies. Ondanks de vele overeenkomsten en gedeelde geschiedenis tussen de religies is er toch altijd onenigheid geweest wat in de loop der honderden jaren tot talloze gewelddadige conflicten heeft geleidt. Het is ongelofelijk dat zelf nu, duizenden jaren na het ontstaan van het Jodendom en de Islam, religie nog steeds verdeeldheid zaait.

Hebron ligt op de plek waar volgens de overlevering Abraham heeft gewoond en waar hij uiteindelijk is gestorven. Samen met zijn familieleden zou hij zijn begraven in een grot die de “Cave of the Patricarchs” wordt genoemd. Deze locatie is een heilige plek voor zowel Joden als Moslims (zij noemen Abraham Ibrahim) en boven op de cave is een moskee/synagoge gebouwd die zowel voor Joden als Moslims toegankelijk is. Het gebouw is in tweeën gesplitst met een ingang voor beide religies, en toen ik plek bezocht ben ik via de Joodse ingang naar binnen gegaan. De moskee zelf was niet heel bijzonder, maar door een rooster in de vloer kon je naar beneden kijken naar een tunnel die naar de grot zou leiden waar Abraham en zijn familie zouden moeten liggen (de grot zelf is voor niemand toegankelijk).

Je zou denken dat dit gedeelde heiligdom de banden tussen de Moslims en Joden in Hebron wat zou verbeteren, maar helaas is niks minder waar. Beide facties vinden dat zij meer recht hebben op het grondgebied dan de ander, om de verschillende redenen. De Joden zeggen dat zij als oudste van de twee religies de oorspronkelijke bewoner van Israël en Palestina waren en de Arabieren pas later zijn gekomen. Hoewel dit grotendeels waar is, wonen de Moslims toch ook al zeker meer dan duizend jaar in dit gebied en daarom is Palestina net zo goed hun geboortegrond als dat van de Joden. De onrechtmatige nederzettingen van de Orthodoxe Joden in de jaren zestig hebben voor grote verdeeldheid gezorgd. De 5 losse nederzettingen verdelen de stad letterlijk in tweeën en Palestijnen die dagelijks van de ene naar de andere kant moeten voor werk worden altijd streng gecontroleerd. Tientallen Israëlitische militairen bewaken de nederzettingen dag en nacht, in het meest extreme geval zijn er zelfs bepaalde huizen die hun persoonlijke militaire post voor hun huis hebben staan. De Orthodoxe Joden blijven voet bij stuk houden en weigeren het gebied te verlaten, zelfs als dat tot zulke onleefbare situaties leidt. In het geschiedenis museum van Hebron kreeg ik een rondleiding van zo’n Orthodoxe Jodin, die heilig overtuigd was van de rechtmatigheid van de nederzettingen. Hoewel het museum een interessante tentoonstelling had, was het wel zeer bevooroordeeld. De dame die me rondleidde was constant bezig met het rechtvaardigen van de Joodse acties en benadrukte alleen maar de gewelddadigheid van de Palestijnen.

’s Middags heb ik een bus genomen naar Bethlehem, de geboorteplaats van een andere belangrijke religie. Hoewel ik mijzelf niet als religieus beschouw is het Christendom toch wel de religie waar ik het meeste van af weet. De Bijbelverhalen die ik op de Basisschool leerde klonken mij altijd eerder als een soort sprookje dan werkelijk gebeurde geschiedenis. Toch zijn de meeste verhalen wel blijven hangen en ieder jaar vieren we op Kerstmis toch de geboorte van Jezus Christus, al zij het dat de religieuze betekenis van die feestdag een steeds kleinere betekenis heeft gekregen in het westen. Het idyllische beeld dat ik had van Bethlehem als een klein rustig herdersdorpje waar Jozef en Maria een stalletje vonden werd compleet om zeep geholpen toen ik het Bethlehem van vandaag zag. Een typische Arabisch chaotische stad vol met drukke straten en toeterend verkeer. Grote groepen toeristen slenteren voorbij, op weg naar de plek die iedereen wil zien: de geboorteplek van Jezus. Op de oorspronkelijke plek van dat belangrijke stalletje waar onze jaartelling begon, staat nu een kerk gebouwd, de Church of Nativity. Gebouwd in de derde eeuw en daarmee een van de oudste kerken ter wereld. In die tijd was het Christendom net nieuw en had nog niet zo veel aanhangers, waardoor het kerkje vrij klein is. De enige ingang is een smalle deuropening waar je moet bukken en de kerk zelf is nauwelijks groot genoeg om massa’s toeristen op te vangen. Eenmaal binnen kan je achteraan in de rij mensen aansluiten om de kelder van de kerk te bereiken. In de vloer is hier een zilverkleurige ster verwerkt, die de exacte geboorteplek van Jezus zou aanwijzen (hoe ze dat zo zeker weten is mij een vraag). Grappig detail: de drie grootste Christelijke stromingen (Katholieken, Orthodoxen en Armenen) hebben eeuwenlang ruzie gemaakt over het eigendomsrecht van de Church of Nativity en uiteindelijk is iedere vierkante meter in de hele kerk verdeeld onder de drie.

Na deze religieuze tour ben ik weer terug de realiteit ingestapt en een kijkje gaan nemen bij de beruchte Seperation wall. Bethlehem ligt op de rand van de Westoever en het gebied wat tot Palestina wordt gerekend en niet meer in handen van het Joodse Israël ligt. Ondanks de tweedeling was er tot de jaren negentig niet echt een reisverbod, beide facties konen ongehinderd elkaars gebied binnen gaan. Dit veranderde nadat er eind jaren negentig een heel scala aan zelfmoordacties en bombardementen op Joodse steden werd gedaan door Palestijnse terroristen. Israël zag geen andere optie in dan een fysieke barrière op te werpen om te voorkomen dat Palestijnen ongewenst Israël in zouden komen en schade aan zouden richten. Over de gehele grens tussen Israël en de Westoever werd een hek gebouwd, tot afschuw van veel Palestijnen. Zij konden alleen maar hulpeloos toekijken hoe de Israëlische soldaten een barrière construeerde die soms dwars door dorpen of akkers van boeren liep. Palestijnen werden letterlijk opgesloten in hun eigen land, en mensen die voorheen aan de andere kant werkten of familie hadden, zaten nu zonder werk en konden hun familie niet meer zien. Slechts Palestijnen die in het bezit zijn van bepaalde bewijsdocumenten mogen naar andere delen van het land reizen.

De regio rond Bethlehem is het strengste beveiligd en de grens is hier niet met een normaal hek beveiligd, maar met een 8 meter hoge betonnen muur, de zogeheten Seperation wall. In een bepaalde deel van Bethlehem loopt de muur letterlijk dwars door een wijk en ik schrok toen ik er ineen op stuitte. Acht meter klinkt wellicht niet zo groot, maar dat is dus even hoog als een huis van twee verdiepingen. Voor wie in Berlijn restanten van de Berlijnse muur heeft gezien en dat al indrukwekkend vond, deze muur is dus nog eens twee keer zo hoog. De enorme betonnen platen torenen hoog en intimiderend boven je uit en zijn voorzien van prikkeldraad en om de honderd meter van een sniper post. Ik werd er spontaan ongemakkelijk en zelf een beetje bang van. De muur loopt kilometers door en ik ben hem een heel stuk gevolgd, waarbij ik talloze mooie graffiti tekeningen tegenkwam. Sinds de muur is gebouwd is de roep om onafhankelijkheid en bevrijding van de onderdrukking van Israël steeds groter geworden aan de Palestijnse kant. Protestbewegingen doen er alles aan hun stem te laten horen en vele kunstenaars hebben schilderingen op de muur gemaakt om hun ongenoegen te laten blijken. Banksy, de Britse graffitiartiest die bekend is om zijn politiek beladen tekeningen, heeft ook hier aantal indrukwekkende kunstwerkjes gemaakt. Na een heel stuk langs de muur te zijn gelopen kwam ik bij een soort doorgang, waar je via een poort door de muur kan. Uit nieuwsgierigheid ben ik naar binnen gelopen en kwam in een lange tunnel terecht vol metalen draaideuren, camera’s en prikkeldraad. De hele omgeving voelde aan als een gevangenis. En hier moeten mensen dus dagelijks doorheen om gewoon te kunnen werken en leven. Schandalig! Ik zou me graag onpartijdig en onbevooroordeeld in dit soort conflicten houden maar na het zien van dit soort situaties kan ik haast niet anders dan Israël veroordelen om hun onacceptabele gedrag. Free Palestine!

Geschreven door Milan