Met de gids van vandaag “Valentijn” gevierd. Daarover straks meer.
Vandaag was ik al om 7.00 uur op pad. Ik had met Paul en Lieve afgesproken om samen aan de door Djoser georganiseerde fietstocht deel te nemen. Het was maar een kleine groep, vijf dames en drie heren waaronder ook gids, Lionel. Paul had besloten toch maar niet mee te gaan. De fietsverhuur is tegenover Torarica gevestigd. Wij dames hadden allen een e-bike; de heren, ook de gids, een gewone fiets. Eerst 4km fietsen tot aan de Surinamerivier. Deze vervolgens met het bootje overgestoken naar Commewijne.
In dit oudste cultuurgebied van Suriname zijn tal van overblijfselen van oude suiker-, koffie- en tabaksplantages te vinden.

De hoofdplaats van Commewijne is Nieuw-Amsterdam. Bij dit dorp ligt een oud fort dat nu een museum is, Fort Nieuw Amsterdam. Fort nieuw Amsterdam ligt op een strategisch zeer belangrijk punt, precies waar de Commewijnerivier en Surinamerivier, vlak bij de oceaan, samenvloeien.
Wat ben ik vandaag te weten gekomen:
Het fort is opgezet als verdedigingswerk voor de achterliggende plantages aan de bovenloop van beide rivieren. Het is een royaal opgezet aarden fort, een vijfhoek (polygoon) met 5 bastions. Het Fort heeft als verdedigingswerk een weinig succesvolle historie. Tweemaal viel het zonder slag of stoot in handen van de Engelsen. 

In de loop van de 19e eeuw verloor Fort Nieuw Amsterdam steeds meer aan betekenis. In 1872 werd een deel van de kazernes als gevangenis ingericht. Tot 1967 was dit de enige gevangenis in Suriname. De gevangenis is tijdens de 2e wereldoorlog gebruikt voor de internering van 146 mensen uit Nederlands-Indië, die van NSB-sympathieën werden verdacht. De oude strafgevangenis is begin 21e eeuw gerestaureerd en wordt sindsdien regelmatig  gebruikt voor het houden van exposities en andere culturele evenementen.

Vanwege de strategische ligging is Fort Nieuw Amsterdam tijdens de 2e wereldoorlog door de Amerikanen gebruikt als verdedigingspunt voor de bauxietwinning in het bovenstroomgebied van de Surinamerivier. Deze waren tijdens de oorlog erg belangrijk voor de productie van aluminium voor vliegtuigen.

Een van de oudste gebouwen van het voormalige fort is het Kruithuis 1740. Omdat het te klein was en door zijn constructie als kruithuis ook slecht voldeed, werd een tweede Kruithuis gebouwd (Kruithuis 1778) dat uiteindelijk ook niet voldeed (te vochtig). In het kruithuis 1740 hangt een foto van een slaaf met rode muts. Militaire dienst was een pad naar de vrijheid. De Redi Musu, oftewel de rode mutsen, waren slaven die voor de koloniale overheid vochten tegen de Marrons. Marrons stammen af van tot slaaf gemaakte mensen die wisten te ontsnappen uit de slavernij en in het binnenland van Suriname gingen wonen. De Redi Musu vocht tegen zijn eigen volk. Om ze te kunnen onderscheiden tijdens de gevechten dienden ze die rode mutsen te dragen.

Op een van mijn foto’s zie je een aantal kappa’s. In deze gietijzeren potten werd boven grote houtvuren, suikerrietsap tot suiker gekookt. De slaven en later de contractarbeiders moesten de inhoud continu roeren om caramelisering te voorkomen. Gebeurde dat toch, dan volgde er een zware bestraffing. In de slaventijd bijvoorbeeld met het leggen van een stuk gloeiende houtskool op de hand van de dader. Voldeed je uiteindelijk helemaal niet meer, dan kon het gebeuren dat je in de kappa eindigde.

De koetsen die er staan stammen uit het begin van de 19e eeuw en zijn tot de jaren 60 van de vorige eeuw gebruikt. De zwarte(zonder ruiten) werd Nani of Lanti genoemd en was bestemd voor de armen. Er mocht geen lijkstoet achteraan lopen. De witte, de Anitriwagen, was voor de rijken en daar mocht wel een lijkstoet achter.

Bij het fort staan grote mango- en tamarinde bomen uit Indonesië. Op een van de foto’s zie je een takje van de tamarinde boom waaraan duidelijk kleine knobbeltjes te zien zijn. Deze takken, die erg buigzaam waren, werden als zweep gebruikt. Ik heb eraan gevoeld, er zaten op die knobbeltjes hele fijne puntjes. Dit moet behoorlijk pijn hebben gedaan. Verderop zag ik een vijver met prachtige lotusbloemen.

Tijdens de wandeling over de aarden wal van Fort Nieuw Amsterdam zie je de twee imposante rivieren; de Suriname- en de Commewijnerivier. De foto is gemaakt vlakbij waar beide rivieren samenvloeien richting Atlantische oceaan. Achter het bootje zie je geen kustlijn. Wat je ziet is de kleur van de scheiding van de rivieren. O ja, dat hele dikke kanon draagt de naam “dikke Bertha”.
Veel bomen zitten vol met epifyten (organismen die op planten groeien zonder daaraan voedsel te onttrekken).

Bij een van de pauzes om water te kopen hing een briefje waarop stond dat men op zoek was naar granborgoe en kandrablaas. Dat is de blaas van dat soort vissen, zei Lionel Nee, dat zijn geen blazen voor urine. De zwemblaas van de vis is een luchtdichte flexibele blaas gevuld met gas of soms olie. Uit gedroogde visblazen verkrijgt men vislijm, een vorm van collageen, gebruikt als klaringsmiddel om bier en wijn helderder te maken, aldus wiki.

Na een heerlijke lunch, het eten hier blijft superlekker, zijn we naar Mariënburg gefietst. Plantage Mariënburg werd in 1745 opgericht door de weduwe Maria de la Jaille. Na van verschillende eigenaren te zijn gewisseld, kwam de voormalige koffieplantage in 1882 in het bezit van de Nederlandse Handel Maatschappij. Van koffie ging men over tot het verbouwen van rietsuiker. In de centrale suikerfabriek werd het suikerriet verwerkt tot melasse, suiker en rum. Net als op alle andere plantages in die tijd werkten er vooral Brits-Indische en Javaanse contractarbeiders.
Het regime van de directeur was niet altijd even makkelijk. Om hier iets tegen te doen gingen de arbeiders in verzet door onder andere het werk neer te leggen, dit gebeurde bijvoorbeeld in juli 1902. De arbeiders zouden in opstand zijn gekomen vanwege het zware werk en de verlaging van de lonen. Het verzet bereikte op 29 juli 1902 een hoogtepunt: directeur James Mavor werd vermoord. Het verhaal gaat dat de contractarbeiders vooral boos waren omdat hij een van hun vrouwen had verleid. De volgende dag trokken de arbeiders gezamenlijk richting het kantoor waar de verdachten van de moord vastzaten. De woedende arbeiders waren niet meer te bedaren en het leger besloot het vuur te openen op de menigte. Tijdens deze actie kwamen zeventien mensen om het leven en raakten velen anderen gewond, waarvan er later nog zeven personen stierven aan hun verwondingen.
Het gouvernement nam in 1974 na veel problemen de suikeronderneming over. De productie ligt al jarenlang stil. De suikerfabriek, waarvan de contouren nog duidelijk te zien zijn, is een brok verval en roest.
Nu zijn er op de oude suikerplantage twee monumenten te zien: een voor de slachtoffers van de opstand in 1902. En een ter gelegenheid van de Javaanse immigratie. Er is ook een klein museum.

En nu mijn Valentijn…..
Aan het eind bij fort Nieuw Amsterdam zag ik een prachtige rode bloem en fotografeerde die ook. Het was de faya lobi.
Lionel kwam naast me staan en zei: “ Momentje”. Hij plukte de bloem en ging op een knie en bood me de bloem aan. Grote hilariteit binnen de groep. Dit werd gelijk uitgelegd als een huwelijksaanzoek. Ha ha. Vervolgens moest Lionel nog driemaal op zijn knie voordat de juiste foto gemaakt was. Helaas heb ik die nog niet. De foto staat bij Lieve op de telefoon. Paul en Lieve zijn nu onderweg en zodra ze weer over wifi beschikken zal ik ze wel krijgen.
De Faya Lobi betekent ‘vurige liefde’ in het Sranan Tongo, en staat symbool voor de hartstocht en warmte van het Surinaamse volk. Deze bloem is niet alleen een lust voor het oog, maar belichaamt ook de vurige liefde en de gastvrijheid die Suriname kenmerkt. Wanneer je de felrode bloemblaadjes ziet, herken je de passie en levendigheid die eigen zijn aan de Surinaamse cultuur.

Mijn verhaal vandaag is erg lang geworden. Er was ook zoveel te zien en te horen. En het fietsen? nou ja….., Lieve drukte het goed uit “wandelen met de fiets” zo langzaam ging het af en toe. Desalniettemin een prachtige dag.
Nu nog even aan de slag met de foto’s; ook dat zijn er erg veel.

Geschreven door JosetteMath.vakantie