Na het ontbijt het busje genomen. Onvoorstelbaar, voor 15 SRD (omgerekend € 0,41) voor een enkel ritje naar het centrum. Ik had om 9.30 uur een afspraak op het CDR om de certificaten voor de cursisten te tekenen. Helaas waren die nog niet klaar. Even gewacht en daarna te voet naar het Koto Museum voor mijn workshop Angisa.

Onderweg nog weer even de kathedraal binnen gelopen om een kaarsje aan te steken bij Maria. Heb even gepraat met een meisje uit Cuba dat bezig was met het restaureren van de Kruisweg. Wat een werk. Ze zou een maand blijven.

Zoals ik gisteren al schreef, behoort de Angisa bij de typisch Surinaamse klederdracht. Ik heb geleerd dat elke angisa zorgvuldig wordt behandeld, gesteven en gevouwen, niet alleen als een modeaccessoire, maar ook om een middel van expressie en communicatie te tonen. Met hun unieke bindwijzen vertellen deze hoofddoeken verhalen, drukken emoties uit en fungeren zelfs als geheime taal.

De vrouwen die tegenwoordig hoofddoeken binden geven hun creatie meestal geen eigen naam meer mee zoals dat vroeger steevast gebeurde. Toen was de vrouw er zelfs trots op dat ze met iets eigens kwam. De naamgeving van de angisa werd altijd goed overdacht: typische eigenschappen van een persoon werden bijvoorbeeld uitgedrukt in een daarbij passende plooiwijze of met een kleur die hiermee overeenstemde. Tegenwoordig worden soms de naam van de doek en de naam van bindwijze door elkaar gehaald, vertelde men. Toch zijn er nog vrouwen (en ook enkele mannen) die wel een naam geven aan de bindwijze waarmee zij hun angisa maken. Soms gaat het zelfs om een geheel nieuwe naam die erg toepasselijk is voor deze tijd. Zo ook een angisa met de naam 'Bel me op je cellulair', een ontwerp van mevrouw Hellen Felter. In de bindwijze is de vorm van het eigentijdse communicatiemiddel te zien. Heb deze helaas niet gezien.

Hoe wordt de angisa gemaakt?
Een nieuwe hoofddoek (standaard formaat is 90 x 90) wordt eerst van een zoom voorzien om rafelen te voorkomen. Dan wordt de stof op de hand gewassen en uitgespoeld. Voorzichtig uitwringen zodat het meeste water eruit is en dan even laten uitlekken aan de lijn. Hierna wordt de hoofddoek gesteven.
De professionele angisa-bindsters gebruiken als stijfsel een gomma die is bereid uit bittere cassave. Deze bittere soort houdt namelijk insecten weg zoals kakkerlakken die graag in de klerenkast aan gesteven stof knabbelen. Maar er zijn ook andere, kant-en-klare gommasoorten die gewoon in de winkel te koop zijn. Elke hoofddoek wordt met flink veel gomma gesteven, want hij moet plankhard worden. Een goede angisa moet namelijk net zo gemakkelijk op- en afgezet kunnen worden als een hoed.

Het binden geschiedt volgens bepaald gebruik steeds met vaste regels. De eerste vouw voor elke hoofddoek is een diagonale, zodat een driehoek ontstaat. Om extra stevigheid te krijgen wordt langs de eerste vouw van deze driehoek een rand van circa 3 cm omgeslagen. Deze rand komt langs het voorhoofd te liggen, waarbij vanuit het midden in de richting van de beide opstaande zijden van de driehoek plooien gepakt worden zodat de doek makkelijk over het hoofd valt. Het vouwen van de plooien is een vak apart. Je komt handen te kort, maar ik weet nu hoe het moet. De beide punten worden samengebonden. Vanaf deze basis komen de variaties in de bindwijzen.

Door de bindwijze kan de draagster namelijk haar gemoedstoestand kenbaar maken of een boodschap geven. Deze manier van communicatie is lang niet voor iedereen begrijpelijk, in feite kunnen slechts ingewijden de kern van haar boodschap vatten. We kunnen dus met recht spreken van een geheimtaal, een speciale sociale code die de angisa-draagster hanteert met haar hoofddoek. Dit maakt de angisa een fascinerend fenomeen, en bij nadere bestudering ervan gaat een verborgen wereld open.
Steken bijvoorbeeld de beide uiteinden van de punten recht naar boven, dan spreekt men van een Feda. Hiervan zijn de kenmerken boosheid, ruzie of verzet. Hoe meer punten, hoe heftiger de stemming van de draagster… dan kun je maar beter uit de buurt blijven.

Docent Patrick vouwde de Angisa vervolgens om mijn hoofd om deze precies op maat te krijgen voor mij. Hij zette de uiteinden vast met kleine kopspeldjes. Dan worden deze uiteinden in elkaar gedraaid, weer vastgespeld waarna de plooien worden opengetrokken. Dat is gebeurd met de witte doek. Een doek die veel vertelt over Suriname, met name de afschaffing van de slavernij.

De bruine batik doek, destijds meegebracht door de Javaanse slaven, heb ik grotendeels zelf gevouwen. Het passen daarentegen heeft Patrick weer gedaan. Deze Angisa draagt de naam Pauwenstaart omdat aan de achterkant als het ware een “staart” uitsteekt. De doek is met goudgalon versierd en wordt gedragen tijdens een feestelijke gebeurtenis.
Hoop dat ik ze heel thuis krijg. Anders uiteen halen en opnieuw vouwen.
Wat een leuke ochtend.

Bij terugkomst stond de wasmand voor de deur. Ik had best veel was van veertien dagen. Het doen van de was is bij de prijs inbegrepen. Op maandag en donderdag zet je de korf buiten en rond 15.00 uur is alles terug. Wat een service.

O ja, Eugenie, het grote bord is door de Chinezen meegebracht ergens eind 1800. Op een bepaald moment gebruikten de Chinezen hun porselein niet meer en werden deze borden ter versiering en pronk in huis tentoongesteld. Meer wist men niet te vertellen.
En An, je hebt gelijk, zie foto. Servies is van Societe Ceramique. Mevr. Christine vertelde dat iemand haar gezegd had dat Mosa en Ceramique van Regout waren, vandaar dat ze zei dat het van Mosa kwam.
Ik heb haar uitgelegd dat de oprichters/eigenaren wel dezelfde naam hadden en zelfs familie van elkaar waren maar niet een en dezelfde persoon waren. Ze zou de naam Mosa nooit meer gebruiken zei ze….. lief mens.

Het museum gaat komend weekend verhuizen naar een pand twee deuren verder. Daar wordt het weer opgebouwd. Het huidige pand heeft een grote onderhoudsbeurt nodig. Deze zal ongeveer een maand duren. Dichtgaan tijdens het onderhoud willen ze niet want ze hebben het geld hard nodig. Paul en Lieve vertrekken zaterdag weer, ditmaal richting Galibi en Frans Guyana en ik vertrek pas zondag naar Kabalebo, groot natuurreservaat.
Omdat ik zaterdag verder niets omhanden heb, heb ik mevr. Christine aangeboden te komen helpen als dat nodig is. En nodig is het. Drie vrijwilligers hebben zich al afgemeld. Beetje vrijwilligerswerk is toch leuk (hè OLT-ers).

Geschreven door JosetteMath.vakantie