Je hebt de rechte weg verlaten

Helemaal vergeten: gisteren was het Saint Patrick's Day. Mijn tijdelijke functie op het Xaveriuscollege had me weer helemaal ondergedompeld in Ierland, The Troubles en Jonathan Swift’s A Modest Proposal. De Ieren vieren feest, maar hier wordt er gefeest voor 40- en 50-jarigen, compleet met uitgebreide huldeteksten.
Vanmorgen opgestaan met een stralende zon en uitzicht op de bergen. Het wordt een prachtige, zij het nog koude dag. Ideaal voor een nieuwe fietstocht. Op weg dus.
Onderweg zag ik midden op een landweg, ver weg, een sticker op de achterzijde van een verkeersbord. Er stond een citaat van Sophie Scholl: Der größte Schaden entsteht durch die schweigende Mehrheit, die sich fügt und alles mitmacht. Meer dan tachtig jaar geleden uitgesproken, maar nog steeds niets aan actualiteit ingeboet. In de VS wordt er nu meer dan ooit tevoren gezwegen, en de woorden van Scholl worden opnieuw bewaarheid. Zij werd geguillotineerd; nu is het de waarheid die in stilte steeds verder ten grave wordt gedragen. Obama, Harris, Bush... laat van je horen en zeg waarop het staat.
Onze tocht begint in het Sankt Ulrichkerkje, een van de mooiste rococokerken van Zuid-Duitsland. Ik stap binnen en wat hoor ik van mijn Komoot-begeleiding? Je hebt de rechte weg verlaten. Is dit een boodschap van boven of gewoon een gps-waarschuwing? Ben ik in deze kerk een schaap dat de kudde heeft verlaten? Of is het gewoon mijn fiets die buiten staat? Ik laat het aan mijn lezers over.
Dit maakt mijn eeuwige vragen over kerk en geloof er niet minder om. Ik stel in deze kerk weer vast welke pareltjes het christendom ons heeft nagelaten. Tegelijkertijd rijst de vraag: ten koste van wat en wie? Ik (h)erken de grootsheid van de joods-christelijke cultuur waar ik deel van uitmaak, waarin ik groot ben geworden en waar ik nog altijd van kan genieten. Maar tegelijkertijd zie ik waar dat ons allemaal toe heeft geleid en waar we nog steeds onder lijden. En hoeveel mensenlevens het heeft gekost.
Het volstaat om het Denkmal onderweg te bekijken om de waanzin van godsdienst en zijn uitwassen te begrijpen. In Rückholz, een dorpje onderweg met ternauwernood drieduizend inwoners, zie je de gedenktafels met bijna tachtig namen van soldaten die gevallen zijn in de Napoleontische oorlogen, de Frans-Duitse Oorlog en in de Eerste en Tweede Wereldoorlog. Gott mit uns of Gott gegen uns, of misschien wel Jeder für sich und Gott gegen alle? Waanzin, toch?
Veel vroeger, onlangs, nu en morgen weer: we leren niets. Of als we al iets leren, dan is het net datgene uit het verleden dat we het beste zouden vergeten. Gaza was vandaag alweer een perfect voorbeeld daarvan. En de halve (of hele) wereld kijkt weg en zwijgt (weer). Net zoals Sophie Scholl het zei.
Daarom wilde ik zoveel mogelijk foto’s maken van de kerkjes, tegenover die stenen herinneringen aan de slachtoffers van het oorlogsgeweld. Die man uit Rückholz die in Kortrijk viel, brengt me opnieuw terug naar mijn jeugd. Toen ik nog speelde op het Duitse kerkhof in Marke. Even toch nog, want alle graven zijn inmiddels al heel lang naar het kerkhof in Menen overgebracht. In Marke was er toen een landingsbaan, vanwaar de Rode Baron, Manfred von Richthofen, opsteeg.
We reden vandaag letterlijk, maar ook figuurlijk, door bergen en dalen en ik begin steeds beter te begrijpen waarom al die versnellingen nodig zijn. Maar voet aan de grond? Tot nu toe niet. Tenzij om foto’s te maken.

Geschreven door Paul.gaat.op.reis.en.neemt.mee