Zaterdag, 13 mei 2023 – Een dag in een sprookjesstad
Ik weet niet goed waar ik moet beginnen. Tot voor deze reis had ik absoluut nog nooit van Khiva gehoord. Nu vergeet ik deze plek nooit meer. Het is inderdaad een sprookjesstad in een “hard” land voor de bevolking. De oude stad met zijn met leem bepleisterde ommuring is gewoonweg een bruin juweeltje. De kleur komt van die leembepleistering.
Gisterenavond bij het binnenkomen alleen al valt je mond open van verbazing. Je ziet de minaretten en uitkijktorens die het stadje overheersen en je wordt meegezogen in het verleden van deze plaats: Ichan Qala. Khiva bouwt het verleden, Khiva bouwt ook aan zijn verleden. Niet voor niets is deze stad opgenomen op de lijst van het UNESCO-werelderfgoed.
Vanop ons terras overschouw je perfect die oude stad. Bij een koude pint en een temperatuur die oploopt tot wel 40° C in de zon lukt dat nog beter. Het lokt tot een kleine avondwandeling als smaakmaker voor de wandeling van vandaag (link op komoot: https://www.komoot.nl/tour/1116269568?ref=itd&share_token=aF1lxABSXMSmWrMomP34x4UPOFKpONASj980hRX5kqDZFrHSfj ).
Onze gids heet Anna en is absolute klasse. Moeder van drie kinderen (twee zonen en haar echtgenoot: thank God for that!). Haar huwelijk omschrijft ze als vijftig procent gearrangeerd en vijftig procent liefde. Op de huwelijksschaal van Richter slaat de balans steeds meer door naar de kant van het hart.
In zeer verstaanbaar Engels leidt ze ons door de straatjes en vertelt kort wat er te zien is en geeft ons daarna picture time. Een absoluut aan te raden advies voor alle gidsen. Kordaat, vriendelijk en vooral to the point: geschiedenis is veel leuker met de sagen, legendes en mythes. Tegen wie zegt ze het. I couldn’t agree more.
Minaretten, moskeeën en madrassa’s volgen elkaar op en concurreren met elkaar in schoonheid. De deuren en poorten zijn echte kunststukje in hout, fijn gebeiteld en telkens weer anders. Ambachtelijke hoogstandjes. Maar wat dan te zeggen van de muren en zolderingen in majolica. Het blauw spat werkelijk van de wanden af en neemt je op in die warme gloed van weleer. Oud (Arabisch genummerde majolica’s) naast gerestaureerd. Maar zonder echte sporen van harde restauratie, een mooie symbiose die het stadje zijn echte grandeur geeft. De moskee met de tweehonderdendertien zuilen (waarvan er enkele meer dan een millennium oud zijn) geeft de impressie van grootsheid en tegelijkertijd intimiteit, voor zover je dat in een moskee kunt vinden. Maar evenzeer de kleine studeerkamertjes in de madrassa.
Het is trouwens in zo’n madrassa dat je eigenlijk perfect kunt zien dat erfgoed en toerisme kunnen samengaan. De madrassa is nu een hotel met eerbied voor de inrichting van weleer. De vroegere kamertjes van de godsdienstige leerlingen zijn nu hotelkamers die hun oude vorm hebben bewaard, maar toch modern comfort bieden. Het blijft natuurlijk een eeuwig probleem. Kan erfgoed zonder toerisme? En evenzeer omgekeerd: kan toerisme zonder erfgoed? Het blijft een delicaat evenwicht, waarbij een doorslaande balans telkens oneer aandoet aan één van de beide componenten. Zonder toerisme kan het cultureel erfgoed een dode aangelegenheid worden die bij gebrek aan – jawel – geld verkommert en uiteindelijk verdwijnt, want toeristen gaan net naar die plekken waar het de moeite waard is om die cultural heritage te bezoeken. Als unique selling point.
Hier in Khiva lijken ze dat evenwicht vooralsnog te kunnen bewaren. Wel heel wat kraampjes, maar zeker geen opdringerige verkopers. Nu ik hier in de stad rondloop, zou ik het zeker zonde vinden dat ze de bevolking van het oude stadsgedeelte zouden laten migreren, want dan is de kans groot dat alle gebouwen in winkeltjes worden omgeturnd.
De klim naar de wachttorens brengt ons naar een panoramisch overzicht van het stadje, waardoor het sprookjeskarakter van deze stad nog duidelijker wordt. Ook hier is dit weer een echte Augenweide, een lust en streling voor het oog. En uiteraard de plek voor romantische foto’s.
Minder romantisch qua geschiedenis is de harem. Onze gids lijkt het voortdurend als heaven uit te spreken, maar de hemel zal het wel niet zijn geweest. De khan (koning) kon zomaar beschikken over enkele vrouwen, zoals we dat wel kennen. Allemaal verzameld in die ene mooie plaats met verschillende kamertjes met kleine klavervormige raampjes. Een blik(je) naar buiten kon, naar binnen niet echt.
Het bezoek aan een echte vakman in houtbewerking zorgt voor een fantastisch stukje houtsnijwerk. Een boekenstaander die in vijf verschillende posities kan worden opgesteld. Pure vakmanschap voor 25 dollar. Ik vrees dat dit op mijn bureau thuis een echt gebruiksvoorwerp zal worden.
Hiermee eindigt onze wandeling door de sprookjesstad, waaruit de prinsen, prinsessen, khans, eunuchen en andere figuren uit het verleden verdwenen zijn, je hoeft maar even je ogen te sluiten en je ziet ze op je afkomen. Met discrete dank aan de vroegere Sovjet-Unie, omdat zij toen een duidelijke rol hebben gespeeld in de conservatie van deze mooie plek. Maar verder gaat mijn adoratie voor de USSR niet.
Voor de namen verwijs ik ook hier naar het verslag van Lut (https://www.polarsteps.com/LutBaten/7254208-zijderoute-ontdekkers ). Intellectuele luiheid die wordt veroorzaakt uit de angst om dubbel werk te leveren. Het geeft mij ook de kans om op tijd en stond een pint te drinken om mijn vochtgehalte op peil te houden. Droge warmte moet je vochtig houden. Ik ben een echte aanhanger van deze theorie.
De reisdag van morgen brengt ons naar Bukhara, in onze gids beschreven als Gesamtkunstwerk.

Geschreven door Paul.gaat.op.reis.en.neemt.mee