De afgelopen dagen heb ik veel opgravingen gezien. De Grieks-Romeinse beschaving is hier vaak beter bewaard gebleven dan in Italië of Griekenland zelf. Het biedt een prachtige inkijk in de wortels van ons verleden, dat uiteindelijk uitmondde in twee millennia joods-christelijke beschaving. Ik geniet daar telkens weer intens van.
Die opgravingen voeren me ook zo’n zestig jaar terug in de tijd. Ik moet een jaar of tien geweest zijn. Wat de aanleiding precies was, weet ik niet meer. Een televisieprogramma? Een boek? Maar ik besloot dat ik iets moest nalaten voor de toekomst. Aangezien mijn moeder haar hele carrière verpleegster is geweest bij het Nationaal Werk voor Kinderwelzijn, hadden we thuis op zolder een flinke voorraad Betterfoodkoekjes, Cerelaczakjes, Milupamelkpoeder, babyzeepjes en -zalfjes. Deze producten kregen de moeders destijds mee na de wekelijkse weging: op dinsdag in Bissegem en op donderdag in Marke, als ik het me goed herinner.
Ik dacht dat zulke zaken in de (al dan niet verre) toekomst misschien niet meer nodig zouden zijn, dus begroef ik van alles een exemplaar. In mijn verbeelding zou een archeoloog uit de 22e eeuw dat ooit opgraven en ontdekken hoe men in de jaren zestig voor baby’s zorgde. Een versteende Betterfoodkoek en een klomp Cerelac zouden dan uitgebreid worden bestudeerd en heel wat vragen oproepen. Zou ik het enige jongetje zijn dat zoiets ooit heeft gedaan? In elk geval liggen er achteraan in een “lochting” in de Rode Dreef in Marke nog steeds een paar “artefacten” in de grond, al kunnen we over het woord “arte” discussiëren.
Deze ochtend vertrokken we vanuit Kuşadası, in de regen, op daguitstap naar İzmir. İzmir, of het Griekse Smyrna, heeft een naam met dezelfde etymologische oorsprong. Dat kun je zien als je de klinkers weglaat: dezelfde medeklinkers blijven over.
Het woord Smyrna ken ik ook uit mijn jeugd. Thuis hadden we een smyrnatapijt. Helemaal niet zoals wat we hier in de winkels zagen, maar een dik tapijt. Eerst lag het op de “bak”, een grote kist waar ons speelgoed in zat, later op de overloop (den allee). En nog later gebruikte ik het als deken tijdens de koude winters. Ik sliep op zolder, waar geen verwarming was. Toen had nog niemand het over klimaatopwarming.
İzmir is tegenwoordig een moderne stad met 3,5 miljoen inwoners, de derde grootste stad van Turkije. We maken een korte wandeling langs de kust en bezoeken het Kemal Mustafa Atatürk Museum. Een verzorgd, mooi herenhuis in art-decostijl met Aziatische tinten, vol met beelden uit het leven van de grote Turkse held. Atatürk is overal in de stad aanwezig: in standbeelden, vlaggen en posters.
Dan doe ik wat ik altijd doe in het buitenland: een kapper bezoeken. Vooral in Turkije, want hier wonen de beste kappers ter wereld. Knippen, scheren en oren waxen – ik heb weer een babyhuidje en kan er opnieuw tegenaan.
Mijn schoonbroer Ward vroeg of ik eens door kon vragen over Gülen. Wat zou er gebeurd zijn als niet Erdoğan, maar Gülen het voor het zeggen had gekregen? Ik vraag het aan Güldal, en haar antwoord is zoals verwacht: het zou weinig verschil hebben gemaakt. De filosofie en het onderwijs waren volgens haar niet meer dan een laagje vernis. Gülen had zich net zo goed laten omringen door kritiekloze aanbidders, die zelfs een zakdoek waarmee hij zijn neus snoot als een heilige relikwie beschouwden. Weten doen we het natuurlijk niet, maar het is niet ondenkbaar.
İzmir heeft twee voetbalploegen, waarvan Göztepe de beste is. Toch zien we op de kustpromenade Kordon een winkel van Galatasaray, vol truitjes van Dries Mertens en ook Batshuayi. Vooral Driesje en zijn zoontje Cirio zijn hier enorm populair. Overigens, gezien zijn huidige vormpeil moet Mertens absoluut in de nationale ploeg. Hast du’s gehört, Tedesco? Ik herhaal het nog wel in mijn columns voor De Witte Duivel (dewitteduivel.com).
We zijn nu op weg naar een dorpje waar verplichte transmigratie heeft plaatsgevonden. De Grieken werden naar Griekenland gestuurd – niet teruggestuurd, want het waren etnische Grieken. In hun plaats kwamen etnische Turken uit Griekenland. Dit leidde tot hartverscheurende taferelen en verklaart deels de grote rivaliteit tussen beide landen.
Het dorp heet Şirince. Met dat streepje spreek je de “ş” uit als “sj”. Şirince is inmiddels uitgegroeid tot een echte toeristische trekpleister. Naast een overvloed aan auto’s stonden er zeker twintig bussen. De kleine straatjes zijn volgepropt met winkeltjes die popjes, kommetjes, toeristische prullaria (waarschijnlijk Made in China) en mierzoete lekkernijen verkopen. Je wordt al diabeticus door ernaar te kijken.
De Grieks-orthodoxe kerk in het dorp is leeg, maar er zijn nog twee fresco’s te zien. Goede foto’s maken is lastig. Verder zie je veel bouwvalligheid, en er valt weinig over te vertellen.
We komen een hondje tegen met roze geverfde staart, poten en oren. De eigenaresse heeft opgespoten lippen waar je een halve berg mee kunt vullen. Volle lippen? Nee, overvolle lippen. Maar goed, ieder zijn meug. Niet beter, niet slechter, gewoon anders. En nee, ik heb het niet over het hondje. Dat moet het ondergaan.
Tot slot: gisteren had ik het over de roman Middlesex van Jeffrey Eugenides. Die stond op de leeslijst van mijn studenten aan de KdG. Het boek werd vaak gekozen om de verkeerde reden: die drie letters in de titel. De studenten kwamen bedrogen uit, want van seks is in het boek nauwelijks sprake. Een slimme truc dus om hen goede literatuur te laten lezen.
Het weer verandert duidelijk. Morgen wordt er veel regen verwacht. Daardoor vertrekken we pas maandag naar Rhodos. Gelukkig heeft ons hotel een spa. Mij hoor je dus niet klagen. Het stoombad en de sauna kunnen bezoek verwachten.

Geschreven door Paul.gaat.op.reis.en.neemt.mee