Donderdag, 11 mei 2023 – Go west
Vier uur is beestachtig vroeg. Maar ja, reizen is vaak ook een beetje “afzien”. Slapen op de vlucht is dan ook een oplossing.
We komen aan In Nukus of No’kis. Deze stad is de hoofdplaats van de autonome republiek Karakalpakstan. Tot nu nooit van gehoord. Ongeveer vijf keer België en anderhalf miljoen inwoners. Vooral woestijnachtig gebied en gelegen aan het Aralmeer, die enorme binnenzee die door menselijk toedoen het voorbeeld is van een enorme ecologische ramp. Stilaan aan het uitdrogen en het verzilten. Op foto’s toont men de kinderen hoe het ooit was en waarschijnlijk nooit meer zal zijn. Opgeofferd voor de katoenteelt. Een voorbeeld van Sovjet mismanagement, wat overigens voor alle duidelijkheid geen uniek “voorrecht” is de USSR.
Het stadje Nukus oogt helemaal anders dan de hoofdstad Tasjkent, van hieruit gelegen in Verweggistan. Vandaar blijkbaar ook wel wat pogingen om nog meer autonomie te verkrijgen, een issue waar onze vriendelijke gids in het museum niet onmiddellijk wil op ingaan. Te gevoelig? Of te weinig kennis van zaken?
Maar Nukus herbergt ook een fantastisch museum. We weten het, tegenwoordig zijn woorden als fenomenaal en uniek schering en inslag, maar hier mag je toch wel van een uniek museum spreken. Igor Savitsky was een schilder, groot kunstminnaar en bemiddeld -verzamelaar uit Oekraïne die uiteindelijk hier terechtkwam. Ver weg van het centrale Moskou en daarom ook ver weg van het centrale controlerende oog. Resultaat: een patrimonium van meer dan 50.000 werken uit de avant-gardistische Sovjetkunst. Werken die voor jaren gecumuleerde gevangenis- en werkkampstraffen zorgden, maar de kunstenaars toch niet tegenhielden om toch symbolisch of zeer open in hun schilderijen kritiek te spuien op de centralistische kunstwereld. Dit museum zou volgens enkele bronnen het tweede beste en grootste museum ter wereld op het gebied van avant-garde zijn. Een parel in de woestijn van Oezbekistan, ook wel de woestijn van verboden kunst genoemd, waarbij woestijn hier zeker niet aan de kwaliteit refereert.
Een werk kan daarbij als voorbeeld gelden: The Bull van Vladimir Lysenko. Het heette oorspronkelijk Fascism is coming. Het stelt een aanstormende stier voor. Op zijn linkerhoorn vind je vlaggen van fascistisch geregeerde landen. Hij schilderde het in 1929 en het lijdt natuurlijk geen twijfel dat Moskou dit een decadent schilderij vond.
De meeste werken zijn echter van Alexander Volkov. Prachtige kleuren en tegelijkertijd motieven die op subtiele wijze het rood van het communisme met fertiliteit verbindt. Naïef lijkt dan weer het werk van Nedbaylo, waarop een beer wordt doodgeschoten. Het is maar een kleine stap naar de Russische beer …
In ieder geval dit museum is een echte Augenweide en verdient absoluut internationale aandacht.
Onze eerste vodka ’s middags. Een toost. Ook voor onze oudste kleindochter die vandaag elf is geworden.

Geschreven door Paul.gaat.op.reis.en.neemt.mee