1 Op weg naar het Palatul popurului
2 The Twist. Falling Empires. Triumphant Provinces
3 Ontmoeting met Nina
4 Leviathan


1 Op weg naar het Palatul Popurului
Na een ritje met de metro naar het Piața Unirii neem ik even tijd voor koffie op het Piața Sfântul Anton. De ontmoetingsplek voor toeristische rondleidingen vanaf de bekende Hanul lui Manuc maar waar ook inwoners van Lipscani in de schaduw hun koffie drinken. Ik loop de lange bulevardul Unirii af richting het palatul popurului (1997) na het Pentagon met haar 365.00 vierkante meter het grootste gebouw van de wereld. Slechts 20% van het gebouw is daadwerkelijk in gebruik. Bij een rondleiding krijg je maar een klein stukje te zien ontdekte ik verleden jaar. Veel marmer en hout en heel groot: de zalen, de deuren, de zuilen. Alles is buiten proportie.

Maar niet alleen het gebouw, ook de boulevard zelf is erg lang en de gebouwen zijn enorm groot. Wel fijn veel bomen met bankjes, de eindeloze straatvegers en hoveniers. Het is Maria Hemelvaart en tout București , oud en jong, flaneert, gaat naar kerken en familie. Het zijn bijna uitsluitend winkels vol bruidsjurken hier, maar gelukkig ook een minimarket waar ik wat drinken scoor. Duiven doen zich tegoed aan het water van de vele klaterende fonteinen. Er zijn weer meer oude dames met kleine bosjes bloemen of kruiden hier op straat en echt magere mensen in versleten kledij die niet meer veel bedelen, maar statiegeld verzamelen. Echte armoede bestaat nog steeds in Roemenië - ik ben daar niet blind voor. Het grootste probleem is dat veel mensen zelf van 700-1000 euro moeten rondkomen en dat redden dankzij hun moestuinen, maar ook hier is inflatie hoog. En Roemenië heeft niet voldoende geld om alle armoede op te lossen. Het gemiddeld loon ligt rond 4700 lei - 940 euro dus een middenklasse die veel kan doneren is er ook niet echt. Terrassen en uit eten is niet voor iedereen weggelegd. Dus zie je ook overal bankjes met mensen die daar hun afhaal koffie , een covrigi of flesje water opdrinken.

Ik wil vandaag naar het museum voor moderne kunst - het Mnac- dat in het Palatul popurului gehuisvest is. Drie jaar geleden vroeg ik de weg naar het museum en werd rechtsom gestuurd - dat is de kortste weg voor rondleidingen, maar de ingang van het MNAC - tevens de ingang van de Senaat - is linksom dichterbij. Maar zelfs dan blijft het een flink stuk lopen langs de muur en een drukke verkeersader in de brandende zon zonder verkoeling van de bomen.


2 The Twist: Falling Empires. Triumphant Provinces
De eerste tentoonstelling die ik bezoek is eigenlijk wel een mooie samenvatting van mijn reis, een illustratie van wat ik zo fascinerend vind in Roemenië. Om dat uit te leggen even de beschrijving van de expositie, daarna mijn beleving daarvan.

The Twist. Falling Empires. Triumphant Provinces.
A complex inquiry into the visual and cultural history of the TWIST as a motif.....it originated in a reiterated reading of Plato's allegory of the Cave describing the "turning around the soul".

The concept is illustrated through an unconventional assemblage of archaeology, applied arts, apparel, etnographic and industrially mass-produced products that establish meaningful dialogues with contemporary artworks.

The show trades the cultural and temporal trajectories of the different regions belonging to the " Carpathian- Danubian-Pontic space" that has been, during the long history, the contact zone between the margins of various Empires (Greek, Roman, Ottoman, Hungarian, Austrian, Russian, Soviet, etc.). While being formally or informally under the influence of diverse geo-political ambitions, these provinces have developed in time a resilient identity of intersection that gives the nature of "provincial" a dignified significance.

De tentoonstelling toont exact hoe ik door Roemenië reis: ik bezoek historische plekken, verdiep me in Folk art en dwaal door musea van moderne en contemporaine kunst. Roemenië heeft een complexe geschiedenis met een veelvoud aan culturele invloeden. Continue overheersing en verschillende politieke machthebbers hebben de regio's binnen Roemenië er niet van weerhouden een eigen culturele identiteit te ontwikkelen. Die identiteiten zijn tastbaar tot op de dag van vandaag en moeilijk te begrijpen als je de historie niet kent. Ik zie opnieuw de relicten van de Daciërs en Romeinen, de cultuur van de vele prinsdommen en boyars zien we terug in objecten en textiel. Nieuwe hedendaagse kunstenaars interpreteren die weer op hun eigen wijze.

Twee videos trekken mijn bijzondere aandacht: naast het paleis van Mogoșoaia waar ik dinsdag was, lag jarenlang het neergehaalde beeld van Lenin. De VPRO heeft daar destijds nog aandacht voor gehad. Ook fragmenten van de films Moromeții 1 & 2. Het derde deel, de hedendaagse interpretatie zag ik in Iași.

Ik heb eerder dit museum bezocht en moeite gehad de kunst hier te kunnen plaatsen. In deze expositie valt alles op zijn plek en begrijp ik veel meer.

https://www.mnac.ro/event/1262/R %C4%82SUCIREA.%20TRIUMFUL%20PROVINCIEI,%20AMURGUL%20IMPERIILOR

https://www.vpro.nl/buitenland/nieuws/2014/11/25-jaar-oostblok-8-roemenie.html

https://www.facebook.com/Proiect1990.IoanaCiocan

3 Ontmoeting met Nina

Ik neem even pauze op het dakterras. Leuk concept trouwens bij de bar: geen prijzen voor drankjes, maar vrijwillige bijdragen en uitnodiging aan bezoekers om iets van koekjes mee te nemen en te delen. Zodat iedereen die het museum bezoekt even een drankje kan doen, ongeacht je portemonnee. Ik kies voor Nederlandse prijs voor mijn limonadă en ga ook even het dakterras op. Hier wordt het pad echt duidelijk hoe groot het gebouw is. Tegenover het Palatul wordt al een paar jaar aan een nieuwe kerk gebouwd. Ook deze is enorm groot, en dat kun je zien als de conservatieve orthodoxe kerk die haar stempel wil drukken op de samenleving ( en ongetwijfeld zijn er machtige spelers die dat ook willen), maar naast het imposante gebouw dat het Palatul is, kun je niet veel anders dan een ander groot gebouw neerzetten. Anders valt het totaal in het niet.

Ik bezoek vervolgens de tentoonstelling "being Nina" van Adina Mocanu. "My name is Nina. Some of you may know me as 'the telekinteic housewife from Russia', while most of you don't know me or my story at all."
....
"Centered around a fictional performative character - overlapping the identities of a Russian housewife with telekenetic powers (Nina Kulagina) famous during the Cold War, and of a contemporary version still living in Adina's native Romanian village - this piece of magical realism is a bidirecțional process of exploring the outside world and the (artistic) personal identity."

In het museum vind ik het concept prachtig: ik beluister de tien minuten durende audiotour waarin ik meegenomen wordt in het verhaal van Nina, een fictief karakter, een vrouw uit een dorpje uit Rusland dat magische krachten heeft en door Adina verwerkt is in een project. Via haar ogen zien we de wereld van vandaag. Er is een verhalenbundel van plekken waar ze gezien zou zijn. De expositie is wat feeëriek en sprookjesachtig. Ik speel met de gedachte dat ik Nina misschien ook wel heb gezien.

Later op de avond ontdek ik dat Nina Kulagina echt bestaan heeft en telekinetische krachten had, maar ook inzet werd in een stukje koude oorlog. Ze is object van onderzoek geweest door wetenschappers in Rusland en dat is dan weer door westerse wetenschappers bestreden ofzoiets. Raar verhaal. Jammer dat ik het heb opgezocht; het sprookjesachtige is verdwenen. Wel idioot trouwens dat wetenschappers tijdens koude oorlog met een gewone vrouw uit een Russisch dorp bezig hielden. Aan beide kanten tot op absurd niveau.

Adina Mocanu
Website
http://adinamocanu.com/index.html #works

Being Nina
https://www.adinamocanu.com/being-nina.html?devicelock=desktop

Over Ninel Kulagina (YouTube en TikTok staan vol met filmpjes over haar, dit artikel geeft wat context en levensverhaal).
https://psi-encyclopedia.spr.ac.uk/articles/ninel-kulagina

4 Leviathan
Na een rondje langs prijswinnaars op gebied van tekenen kom ik op etage 2 waar sinds 2022 de expositie "Leviathan" is te zien. Of nee, geen expositie, maar een kijkje in het depot. Een kijkje dat de volwassenheid van contemporaine kunst in București vertegenwoordigd. Een kunstvorm die nog maar kort mag bestaan, die nog veel te onderzoeken heeft, die volop in beweging is nadat ze plotsklaps tot leven is gekomen in de jaren negentig en zo'n dertig jaar later een prominente plek heeft in hèt symbool van de megalomanie van de Roemeense dictator. Nieuwe vormen en concepten waar București even aan heeft moeten wennen.

"Leviathan- giving our visitors the unique opportunity to roam through the place of the storage reserved usually only to specialists....
Both the MNAC and its public have reached a maturity that makes us all appreciate the intellectual, aesthetic, historical and - why not - moral values of this mass' of art material."

Vele sculpturen zijn te zien, weinig schilderijen: ze zijn er wel, maar niet toegankelijk. Mijn bijzondere aandacht gaat uit naar de textiel: vrouwen uit Hunedoara en Hațeg, de regio waar mijn reis dit jaar begon, hebben stukken van hun (oude) geborduurde blouses gedeeld en die zijn verwerkt tot tapijten.

Na Leviathan bezoek ik nog de selectie van het museum zelf. Ik kom Ciprian Mureșan weer tegen. Als ik het museum weer uitloop zie ik hoe klein de zuilen van het grote Dacische rijk waren ten opzichte van de communistische zuilen van dit gebouw. De mythe van het Dacische Rijk als fundament van het huidige Roemenië is ook in communistische tijden enorm opgeblazen. Maar de zuilen van de communisten laten zien dat zij zich nog veel groter achtten dan de Daciërs.

Ik loop opnieuw de lange schaduwloze route richting de bulevardul Unirii. Op de terugweg naar het Piața Unirii niets dan lege etalages. Als je het Piața Unirii volledig oversteekt realiseer je je pas hoe groot ook dit plein is. Maar aan de overkant kun je heerlijk "chillen" in een stukje hip en modern București.
Fijn terras om mijn indrukken van de dag te verwerken. Intense dag die vraagt om een borrel. Ik ben helemaal niet van cocktails ofzo, heb er ooit één gedronken op de Champs-Elysées en sinds 2021 ook elk jaar een keer op de Bulevardul Unirii. Op een of andere manier past dat bij de ambiance van deze boulevards.

Geschreven door Tobia