1 Geschiedenisles van Valentin
2 Ecatarina Teodoreiu en Constantin Brancusi
3 De bruiloft en het cafe
4 Het centrum van Targu Jiu
5 Rudari en Florentina


1 Geschiedenisles van Valentin
Na een kop koffie ga ik via het parkje bij het gerechtsgebouw naar het regionale historisch-archeologisch museum. Zodra ze merken dat ik Nederlandse ben, halen ze Valentin die mij een rondleiding geeft. Valentin is geschiedenisleraar en al gauw hebben we het over de geschiedenis van Europa. Hij is erg trots op de rijkdom van 5000 jaar geschiedenis. Ik vertel hem dat ik die geschiedenis op school nooit geleerd heb, maar wel in Orsova en Baile Herculane was en vorig jaar in Bucuresti ontdekte dat het verhaal op de zuil van Trajanus over de strijd tegen Decebal en de Daciërs ging. Na de prehistorie, Romeinse en Ottomaanse tijd komen we aan bij de Hongaren en Boyars. In de perceptie van Valentin was ook dat een bezettingsmacht, al hebben ze wel voorspoed naar de stad gebracht. Ecatarina Teodoreiu is een lokale heldin uit de eerste wereldoorlog. Nadat ze als verpleegster de oorlog in ging, is ze de eerste vrouwelijke militair van Roemenië geworden.

Valentin vertelt me dat er in de tweede wereldoorlog Poolse krijgsgevangenen zaten in Targu Jiu. Aanvankelijk koos Roemenië de kant van de nazi's omdat ze steun zochten tegen de Russen die Bukovina en Besarabië hadden ingepikt. Later sloot Roemenië zich bij de geallieerden aan. De Poolse gevangenen gingen (deels) via Constanza naar Engeland. Een aantal van hen heeft vervolgens Breda bevrijd. Ik heb altijd wel geweten dat Breda is bevrijd door een Pools regiment, maar nooit dat ze via Roemenië naar Engeland zijn gekomen. Helaas is de zonnewijzer - door Polen gebouwd, enige restant van het kamp dat ook als werkkamp voor joden functioneerde - vandaag niet toegankelijk. Valentin heeft een boek geschreven over Roemeense diaspora in de USA die zich aansloot bij het geallieerde leger, een onderzoek dat pas na 1989 mogelijk was door Roemeense en Amerikaanse archieven te vergelijken. Hij werkt aan een versie in het Engels.

Ook is Vlad Tepes in Valentin's kijk op de geschiedenis geen wrede vorst: hij spieste de Ottomanen wel, maar dat was een methode die Ottomanen zelf ook hanteerde. De Schwaben (Duitse minderheid die sinds middeleeuwen in Roemenië wonen) en Hongaren hebben het verhaal van de wrede Tepes de wereld in geholpen.

We hebben het ook over jongeren in Targu Jiu en Roemenië waarvan een deel nostalgie heeft naar het voor hen onbekende communisme. Ze kennen hun geschiedenis onvoldoende. Maar tot begin jaren tachtig - tot het moment dat Ceausescu protesteerde bij Rusland over Bukovina en Besarabië en Rusland vervolgens de gaskraan dichtdraaide - ging het in Roemenië niet zo slecht. Aldus Valentin. In 1945 had Targu Jiu zo'n 10.000 inwoners, in 1990 zo'n 100.000. Industrie door communistisch regime opgezet heeft de stad uitbreiding gebracht, maar diezelfde industrie is na de val van dat regime kapot gegaan. Deels omdat ze niet sterk genoeg was, maar ook door westerse opkopers in de jaren negentig die de fabrieken kapot hebben laten gaan. Ik vraag hem wat Targu Jiu nodig heeft voor de toekomst? Hij denkt dat de jongeren die nu massaal in het westen gaan werken zouden moeten terugkomen om het land op te bouwen en verder te brengen.

Virtuele tour Muzeul Judetean Gorj "Alexandru stefulescu"
https://youtu.be/V-yaE3DsZrw

2 Ecatarina Teodoreiu en Constantin Brancusi

Valentin biedt me aan om me ook de stad te laten zien. Hij toont me de tombe van Ecaterina Teodoreiu en vertelt over het gevecht bij de brug, waar vrouwen uit Targu Jiu de Duitsers tegenhielden. Het is ter nagedachtenis aan die kracht en strijd dat Brancusi is gevraagd zijn monument sculpturen te bouwen. Tot grote ergernis van Valentin heeft de huidige regering te weinig hart voor het historisch erfgoed. De president heeft tijdens zijn bezoek zelfs plaatsgenomen op een stoel aan de tafel van stilte - wat dus niet is toegestaan.

We nemen afscheid bij het Muzeul del Arte met oude en nieuwe kunst. Interessant te zien hoe folkloristische thema's nog altijd door hedendaagse kunstenaars in nieuwe vormen worden opgepakt. Folklore is in Roemenië niet oubollig, maar levende kunst, die transformeert in de tijd.

Film uit 1931 over Ecatarina
https://www.europeanfilmgateway.eu/nl/detail/ecaterina %20teodoroiu/anf::946a6f3d0cdb3b9255ac667ca6734db3

Sculptural Ensemble Targu Jiu. Historical significance and symbolic interpretation
https://www.academia.edu/resource/work/25434794

Virtuele tour Muzeul de Arta
https://youtu.be/cjdfa3OGLGE

3 De bruiloft en het café
Na het museum besluit ik naar het geboortehuis van Ecaterina Teodoreiu te gaan. Ik kies een route langs het kanaal door een woonwijk. De route blijkt langs industriegebied te gaan, oude vervallen industrie en de woonwijk bestaat uit grauwe woonblokken. Ik zal het huis nooit bereiken want ik word aangetrokken door muziek. Een bruiloft, mensen uit de wijk die meeluisteren. Het is veel te warm om lang te blijven luisteren, maar 50 meter verderop is een cafe. Zo'n 10-12 mannen verwelkomen me; Roemeense vrouwen gaan niet op cafe en drinken geen bier, zeggen ze. In een mix van Roemeens, Engels, Frans en google translate hebben we het over de bruiloft - we bouwen ons eigen feestje - ze nemen me regelmatig mee de straat op om te dansen en als ik vertel zelf viool te spelen en Muzica lautareasca te spelen willen de mannen uit het café dat ik voor de bruid ga spelen. Ik moet er niet aan denken - heb wel een leuk gesprek met de musici die meteen omschakelen naar complexere melodieën zodra ze horen dat ik hetzelfde genre speel. Ook veel gesproken over kosten voor levensonderhoud. De mannen met werk verdienen zo'n 700-800 euro per maand. Niet genoeg om van rond te komen.

Filmpje van bruiloftsmuziek
https://youtu.be/BdKjqIR-rEA

4 Het centrum van Targu Jiu
Als het bruiloftsgezelschap zich luid toeterend naar de kerk begeeft en ik de vierde uitnodiging om bij een van de mannen thuis mici te komen eten - een oudere man bewaakt zorgvuldig dat ik geen 'ja' zeg - is het tijd om te vertrekken. Ik doe nog een ronde door het leuke centrum van Targu Jiu, ga lekker uit eten en zie ook nog een goochelaar. De kerk kan ik niet bezichtigen want daar is net de bruiloft bezig.

5 Rudari en Florentina
Als ik in het park met de eindeloze kolom kom, is daar opnieuw het bruidspaar bezig met hun fotosessie. Ik besluit via een andere route dan gisteren terug te keren naar mijn pension. Straat vol hekken met veel goud, heel veel kinderen op straat en paarden in de voortuin. Al snel krijg ik gezelschap van een oudere man die me vraagt wat ik hier doe. Ik ben middenin een straat van de Rudari terecht gekomen. Rudari zijn Roma die mogelijk afstammen van Daciërs die voor Traianus de bossen in zijn gevlucht en misschien geen "echte" Roma zijn. Maar in de middeleeuwen werkten ze wel als slaven in de goudmijnen en ze worden door de Roemenen wel degelijk als gypsy gezien. Opnieuw is het mijn viool dat het gesprek opent en in vloeiend Duits hebben we een gesprek over de kansen en het leven van Rudari in Targu Jiu en wordt me vriendelijk de weg gewezen naar mijn pension.

Daar breng ik de avond door met Florentina, mijn gastvrouw, en haar man. Zij zijn niet zo positief over de gypsies. Die gaan niet naar school. Stelen niet in Roemenië want de gevangenis hier is geen pretje, maar doen dat wel in Italië, Spanje, Duitsland en komen met veel geld - hoe komen ze daaraan? - terug. De muziek die ik gisteren voor een feest hield, is hun soort van kerkdienst. Die houden ze op straat. Volgens mijn gastheer is dat een soort cherry-picking religie. Twee totaal verschillende culturen en gemeenschappen , slechts een straat van elkaar verwijderd. Ze leven naast elkaar en zeggen beiden de anderen met rust te laten. Maar wel hoge hekken, honden en vreemdelingen in de gaten houden. Interessant om mee kennis te maken, maar wel ingewikkeld om dagelijks in te leven denk ik. Iedereen in Targu Jiu heeft moeite om het hoofd boven water te houden. Hoe krijg je jongeren die vertrekken terug als er onvoldoende perspectief is op een redelijk bestaan of toekomst voor je kinderen?

Geschreven door Tobia