Ik vergeet dat het zaterdag is en ben een uur te vroeg in het centrum. De straat is nog leeg, afgesloten voor verkeer, en de cafés en musea nog gesloten. Wel al twee touringcars. Om de tijd te doden moet ik nu wel een gebakje eten bij de French bakery aan de Calea Victoriei. Een gebakje waarvan de caramel-laag perfect kleurt bij de bloemen op tafel. Het zijn op dit uur voornamelijk touristen die zich in deze straat begeven.

Ik ga vandaag naar het Muzeul național de Artă României: de middeleeuwse galerie en de moderne galerie. Het is mijn vijfde bezoek aan București en ik heb ze al vaker gezien, maar mooie dingen blijven de moeite waard en het museum is zo groot dat - naast mijn favorieten (Aman, Grigorescu, Tonitza, Luchan, Maxy) et elk bezoek ook weer andere Schilderijen opvallen.

De middeleeuwse kunst slenter ik meestal snel doorheen, maar nu ik dit jaar me toch wat meer van de geschiedenis van Roemenië in mijn reis opzoek, heb ik er dit jaar meer aandacht voor. De oudste textiel uit de 14e eeuw is tenminste even oud, zo niet ouder, dan het atelier des Gobelins in Paris. In de geometrische patronen duidelijk de Ottomaanse invloed - Walachije was in die tijd eerst onderdeel, later een vazalstaat van het Ottomaanse rijk - ik vraag me of in hoeverre de patronen die ik hier zie, bron zijn geweest voor de "ie", de Roemeense geborduurde blouses van vandaag. Er zijn ongetwijfeld deskundigen die dat onderzocht hebben.

De handelsroute tussen de westerse vorstendommen in Italië, Frankrijk, Engeland, Oostenrijk-Hongarije en de Levant liep door Roemenië en heeft welvaart en cultuur gebracht. Stefan de Grote (Stefan del Mare) is dus beroemd omdat hij de Ottomanen verslagen heeft en de Polen op afstand gehouden weet ik sinds mijn bezoek aan Iași. Hij en de andere prinsen hebben kerken gebouwd, maar waren ook opdrachtgever voor de ateliers. Een belangrijke opdrachtgever en stimulator van culturele ontwikkeling in deze was Neagou Basarab. Kunst was voor machthebbers in de middeleeuwen wel belangrijk. Kunnen huidige politici nog iets van leren. Misschien zijn politici van vandaag wel minder cultureel ontwikkeld dan toen. Begrepen ze in de middeleeuwen veel beter dan nu hoe essentieel kunst is voor een samenleving. Turkse kaftans uit die tijd zijn rijkelijk geborduurd en werden gedragen door de machthebbers. Toch laat Stefan zich schilderen in dracht uit Walachije, niet ottomaans.

Restanten van een laatste avondmaal in byzantijnse stijl waarin Jezus niet in het midden zit, maar links aan het hoofd van de tafel. Nooit geweten dat de tafelschikking in de Byzantijnse kunst anders was. De deur met "in memoriam Văcărești" legt een pijnlijke geschiedenis bloot; het uitgebreide klooster complex is in de jaren tachtig van de vorige eeuw gesloopt om een bassin voor een hydro centrale neer te leggen. Die is er nooit gekomen door de val van het communisme en is Văcărești nu een natuur-oase waar ik graag kom en al eens een roofvogel heb ontmoet. Het wordt ook gebruikt voor educatieve doeleinden.

De moderne galerie beging met paar held grote schilderijen van Aman waarin twee veldslagen zijn verbeeld. Maar ook een jonge vrouw - van de hand van Rosenthal - in traditionele boerenkledij waarvan de hoofddoek overgaat in de Roemeense vlag die de titel Romania revoluționară draagt. Schilderij komt uit 1850 , de tijd van Franse invloeden in de Roemeense kunst, en is ongetwijfeld geïnspireerd door de Franse Marianne. Toch stralen de gypsy vrouw van Grigorescu (met witte hoofddoek en nonchalant vest) en de dame met zwarte hoed van Cecilia Storck meer strijdlust en kracht uit. Ander beeld van Roemenië dan de armoede in de jaren tachtig die zo hardnekkig in ons collectief geheugen zit. De eerste keer dat ik Tonitza's rij voor het brood zag, dacht ik aan de jaren tachtig - het schilderij is uit 1919 - en ook in de achttiende en negentiende eeuw zijn boeren in opstand gekomen omdat ze honger hadden (o.a.). Daar weet nu ik sinds Cluj toch wat meer van. En vanavond op de Călea Victoriei zal ik opnieuw een rij zien voor een broodzaak. Een bakker die ook voor TikTok hypes al rijen voor de deur had voor authentiek Roemeense lekkernijen. Ik heb er vorig jaar zelf in gestaan en het was lekker, maar er zijn meer plekken waar je goede kwaliteit broodjes en covrigi etc kunt krijgen.

Het museum is echt heel groot ( en dan heb ik nog niet de tijdelijke tentoonstellingen en de Europese galerie - die ook echt de moeite waard is - gezien. Ik zwerf ruim drie uur door de vele zalen vol schoonheid. Zou bij elk schilderij wel een mooi verhaal kunnen vertellen. Leuk projectje voor een boek: zoals de schrijvers uit mijn nieuwe boek hun verhalen bij de foto's van Iași schreven, zou ik bij deze schilderijen mijn verhalen kunnen schrijven. Maar dat wordt dan wel een heel dik boek...

https://mnar.ro/en/about-the-museum/385-istoricul-cladirii-si-al-muzeului

Belangrijkste middeleeuwse werken
https://mnar.ro/en/discover/permanent-galleries/115-the-romanian-medieval-art-gallery/discover-the-works-in-the-gallery-of-romanian-medieval-art

Het is warm en ik neem even pauze in mijn appartement met fijne airco. Als het buiten weer aangenaam is vertrek ik opnieuw naar de Călea Victoriei: nu wel vol mensen die flaneren. Kinderen op fietsjes, touristen, mensen in uitbundige of juist gothic outfit, verliefde stelletjes, oudere geliefden, gezinnen, groepen jongeren. Musici op straat herken ik van verleden jaar: de man met dat instrument wat ik zelf bij steampunk in Cluj heb uitgeprobeerd, de pianist, twee zangers, een klankschaal speler, en de oude violist die naast de French bakery zit en waar ik even op de stoeprand ga zitten om te blijven luisteren en mensen te kijken. Iedereen krijgt een lach door de muziek : jong - pud- stoer - chique. Een enkeling begint te dansen. Zelfs honden reageren op de muziek. Kleine kinderen op hun fietsje rijden bijna tegen mensen aan omdat ze opzij kijken. Altijd weer de vaders die op tijd ingrijpen. Ik scoor nog een ijsje en naarmate ik dichter bij de oude stad kom verjongt het terras, klinkt de muziek uit de cafés luider en zie je ook veel waterpijpen.

Op de weg terug later op de avond maken alle voetgangers in no time ruimte vrij voor vijf brandweerwagens onderweg naar de oude stad. Ik had me kunnen omdraaien en vertellen wat er brandde. Maar in București is door de eeuwen heen al zo vaak iets gesloopt, beschadigd, ingestort, verbrand... Dat ik er alle vertrouwen in heb dat ook uit deze brand weer een Pheniks zal herrijzen. Terug in mijn appartement geniet ik nog even op het gemeenschappelijk balkon - op mijn privé-balkon is ze niet te horen - van de Lăutari die in het restaurantje vlakbij spelen en dan is er weer een heerlijke dag voorbij.

Geschreven door Tobia