1 Op de fiets naar Densuș, de oudste kerk van Roemenië
2 het kerkje van Sântămăria Orlea

1 op de fiets naar Densuș, de oudste kerk van Roemenië

Ik heb heerlijk uitgeslapen en word tegen elf uur wakker. Ik mag de fiets van mijn gastheer lenen en heb een route uitgestippeld door het landschap dat ik gisteren bij Dorin op zijn schilderijen zag. Voor Roemeense begrippen een vlakke rit, maar er zitten toch wel paar kleine heuveltjes in. Tegen het decor van het Retezat gebergte en de bergen van Orăștie achter me, geniet ik van crucifixen in alle vormen, fruitbomen, maisvelden, zonnebloemen, opgerolde hooibalen en rijd ik door simpele dorpjes, niet zo pittoresk als de dorpen die touristen trekken. Maar wel huisjes in bonte kleuren, karakteristieke "blingbling-torentjes" en rijk versierde hekwerken van de roma-huizen, moestuinen, kleine kerkjes. Alle barretjes of cafeetjes die op mijn kaart staan zijn gesloten. Ik kom bijna niemand tegen onderweg; het is ook midden op de dag en hoewel de temperatuur aan deze kant van de Karpaten tussen 25-32 graden ligt, zit er ook niemand op de vele bankjes buiten. In de jaren negentig hadden veel van dit soort dorpjes nog zandweggetjes, maar waar ik vandaag kom is alles geasfalteerd.

Bij Țuștea maak ik dankbaar gebruik van een schommelbank voor mijn eerste pauze. Densuș is een bijzonder orthodox kerkje. Er zijn drie verschillende verhalen over de oorsprong van het kerkje: Het verhaal gaat dat er in de Dacische tijd al een tempel stond of een mausoleum van een Daciër die in 102 gesneuveld zou zijn of een Romeinse tempel gewijd aan Mars. Het is in elk geval gebouwd in byzantijnse stijl met zuilen, grafstenen en andere materialen uit Sarmizegetusa Ulpia en voorzien van orthodoxe fresco's uit 1443. Alle kaarsjes zijn gedoofd (uitgeblazen door de wind) en ik steek ze met mijn kaarsjes weer aan. Iemand werkt aan een familiegrafsteen en voor de kerk verkoopt iemand țuică, siroop en zacusca. Voor Roemenen een plek die ze niet overslaan als ze in de buurt zijn, en nog altijd ononderbroken worden hier ook kerkdiensten gehouden.

https://www.turismcultural.ro/biserica-din-densus.html

https://turismistoric.ro/biserica-densus-cea-mai-veche-biserica-de-piatra-din-tara/

2 Het kerkje van Sântămăria Orlea
Bij Hătăgel hebben mensen in deze tijd een soort christelijke beeldentuin gemaakt met stenen die duidelijk een Romeinse oorsprong hebben. Ik vervolg mijn weg, moet bij Totești net als gisteren een klein stukje langs de provinciale weg, maar in de dorpjes, waar deze wegen dwars doorheen lopen, zijn er wel bredere paden voor voetgangers en fietsers dan het stuk waar ik gisteren liep. Even voorbij Vadu zie ik nog een schaapherder in traditioneel kostuum.

Volgens mijn kaart is er een bar bij het kasteel in Sântămăria Orlea, maar het kasteel is afgesloten, verboden toegang: privébezit. Later hoorde ik dat de kasteelheer uit 1200, een Hongaarse Unitariër, een voorouder is van koning Charles van Engeland. Nicu, die me dat vertelt, vindt het jammer dat Charles voor een huis in Viscri heeft gekozen, maar eerlijk gezegd is Sântămăria Orlea het lelijkste van de 11 dorpen die ik hier heb gezien.

Om bij het kerkje te komen moet ik een trap op en aangezien ik geen slot heb, neem ik mijn fiets maar mee, er is erg veel verkeer op de weg. Als ik op een bankje wat wil drinken komt Nicu aangelopen. Ik had zijn naam en telefoonnummer al op de kerk zien staan. Ik ontdek later dat hij sinds 1985 bezig is met het redden van dit kerkje en historisch onderzoek naar dit kerkje heeft gedaan. Wederom een mooi kerkje, gemaakt uit Romeinse materialen en waarschijnlijk ook op een Romeinse ruïne. Als ik onderstaand artikel goed begrijp is Nicu van mening dat de christelijke diensten hier dus eerder begonnen dan in Densuș. Na de gelijkheid van de twee kerken in Orăștie, vandaag dus rivaliteit tussen twee kerkjes. Sântămăria was aanvankelijk katholiek - vandaar de fresco's - is later Luthers en tenslotte Hongaars-unitarisch (calvinistisch) geworden.

Eigenlijk heb ik in één fietstocht, wel de essentie van Transilvanië gezien: de historische rivaliteit tussen Hongaren en Roemenen met als verbindende factor de stenen uit Sarmizegetusa Ulpia. De Middeleeuwen sluit ik met deze twee kerken voorlopig af, morgen maak ik een sprong in Alba Iulia naar de één-wording van 1918. Maar voordat ik daar ben ga ik nog even uit eten in het park-restaurant dat ik mijn eerste dag al had ontdekt: Transsilvaanse stoofpot met varken en kip. Vanavond geen nieuwe gasten en mijn gastheer - en vrouw zitten in Sibiu: er is daar een voetbalwedstrijd. Heerlijk, de hele tuin voor mezelf. Voor de zekerheid hang ik een briefje in een zakje aan de deur, zodat ze weten dat ik vroeg vertrek. Ik maak nog een desert met room en het vele fruit dat ik gisteren scoorde en pak mijn koffer alvast in. Alba Iulia gaat geen tweede Bern worden.

https://www.europafm.ro/povestea-uneia-dintre-cele-mai-vechi-biserici-din-tara-biserica-reformata-din-santamaria-orlea-galerie-foto/

Geschreven door Tobia