Ode aan de horizon (A).

De horizon. Hoewel onze ogen er scherp op gericht zijn lijkt het slechts een vage lijn ergens in de verte. Net voor ons het reeds zo vertrouwde geronk van de motor. Onder ons het gestage gezoem van vier banden die ogenschijnlijk proberen te ontsnappen aan de meedogenloze hitte van het door de zon geteisterd dampend asfalt. Met de versnelling steeds in vijfde geschakeld, doch om zowel economische als ecologische redenen nooit nog maar in de buurt van plankgas, zoeven we vooruit. Gelukkig maar, want het is nog ver. Echt ver. Toch komt de horizon niet dichterbij. In hemelsnaam, wat blijft die breuklijn tussen aarde en lucht zichzelf maar steeds hemelsbreed verder vooruit rollen!
Rondom ons de uitgestrektste en meest desolaat denkbare landschappen die zo omvangrijk zijn dat ze onze camper zonder genade herleiden tot een stipje dat amper vooruitkomt. Maar dat is slechts een illusie, een onvermijdbare zinsbegoocheling. De kilometerteller liegt er gelukkig evenwel niet om, onvermoeibaar blijft hij omhoog tikken.
Opeens, wanneer de landmassa zich in een hellend vlak omhoogtilt, bereiken we zowaar uiteindelijk eens de horizon. Heel even lijken we zelfs de zwaartekracht te zullen tarten, maar dan ontvouwt zich plots opnieuw een eindeloos groot panorama. De horizon terug op zijn vertrouwde plaats. Yayoi en ik geraken er op ingesteld, als een getraind team, voorwaarts gericht op hetzelfde doel. Dagen gaan voorbij.

We zijn in Western Australia, veruit de grootste staat van het land. Ondanks een verpletterende oppervlakte van 85 keer België telt ze niet veel meer inwoners als de steden Brussel en Antwerpen, samen welteverstaan. Hier merken we momenteel echter bijzonder weinig van, nagenoeg iedereen woont in het zuiden. Hier lijkt het wel niemandsland. Menselijk contact blijft beperkt tot af en toe een noodzakelijke stop aan één van de onwaarschijnlijk geïsoleerd liggende 'roadhouses', waar we aan een benzinepomp de dure en onverzadigbare dorst van onze camper proberen te lessen. Dagen gaan voorbij.

Wat is de horizon plots recht. Lichtjes bol gebogen misschien, maar toch duidelijk strak. Dit kan niet anders dan...inderdaad, we hebben eindelijk de Indische Oceaan bereikt! In tegenstelling tot de oostkust die wordt geflankeerd door langgerekte regenwouden reikt in Western Australia de outback over bijna de volledige lengte van 12.000km tot aan de kust. Diezelfde avond nog werden we vanop een eindeloos strand getrakteerd op een fraaie zonsondergang, samen met een rij dromedarissen die dit hier dagelijks doen met een hoop mensen op hun rug. Vlakbij ligt het kleine plaatsje Broome, dat zichzelf als 'parelhoofdstad van de wereld' op de kaart heeft gezet. Reeds decennia geleden trokken de kostbare witte balletjes duikers aan uit verschillende Oost-Aziatische landen en vandaag is het een welvarende multiculturele gemeenschap. Hun rijkdom staat in schril contrast met de Aboriginals die hier ook wonen. Sommigen hebben hun draai wel gevonden en je kan hen behoorlijk opgesmukt aantreffen in een winkelstraat, maar de meesten onder hen zijn er hier zeer erg aan toe, meer dan in andere delen van Australië. Naast alcohol hebben enkele harddrugs er ook hun intrede gedaan en van 's morgens vroeg reeds lopen ze in kleine groepjes doelloos rond, volledig van de kaart, stinkend, gekleed in vodden, bedelend om eten en enkel in staat om wat gebrabbel uit te kramen. Gelukkig kent Broome door haar kleine populatie van 15.000 inwoners geen grootstadproblematieken, maar de lokale politie heeft er wel duidelijk haar handen vol.

Toen Yayoi en ik onze rit verder aan het zetten waren, naar het zuiden toe, verrieden 'road trains' (steeds in 18de versnelling, voluit plankgas) af en toe dat we in de buurt van een mijn waren. Western Australia herbergt een schat aan delfstoffen en de mijnindustrie telt in deze staat alleen al zo'n duizend sites. Dit lijkt veel, maar ze vallen in de uitgestrektheid van de anders zo ongerepte natuur nauwelijks op.
Australië kent reeds lang een hevige controverse tussen de mijnlobby enerzijds en milieubewegingen anderzijds. Als we het zwart wit uitdrukken streven ze respectievelijk een ongelimiteerde exploitatie van grondstoffen zonder al te veel regelgeving na, dan wel een onmiddellijke sluiting van alle mijnen.
Van nature allergisch aan extremistische opvattingen is het voor mij een uitgemaakte zaak dat ze het alle twee bij het verkeerde eind hebben. In een land met vrije meningsuiting hebben beide groeperingen uiteraard het volste recht om hun eigen visie zoveel mogelijk ten toon te spreiden, maar ze dreigen - om maximum contragewicht te bieden aan mekaar - te vervallen in uitersten waarbij het algemeen belang uit het oog wordt verloren. Ik weet dat ik me op gevaarlijk vaarwater begeef, maar toch mogen volgens mij zelfs in een democratie die te scherpe kantjes er wat af. Het is bijna niet te geloven dat in onze maatschappij die zo open is zoveel strekkingen zich nog steeds vernauwen tot een tunnelvisie. Het is cruciaal dat onderwijs, media en politici de werkelijkheid steeds vanuit verschillende invalshoeken bekijken en dit ook zo etaleren. Mijnbouw is van vitaal belang voor de economie van Western Australia en de wereld schreeuwt om hun grondstoffen, maar enkele extra krijtlijnen zijn even belangrijk. Iets in de trend van: mijnbouw mag als de enorme opbrengsten niet enkel in de zakken van een paar enkelingen terechtkomen, maar ten goede komen aan de volledige samenleving, als ze voldoet aan strenge veiligheidsvoorschriften, als ze voldoet aan strenge milieuvoorschriften, als ze niet raakt aan waardevolle natuurgebieden, als een deel van de opbrengst geïnvesteerd wordt in nieuwe economische takken (bodemschatten delven is immers een eindige industrie),... en dergelijke meer. Dit lijkt me een aanvaardbaar kader waarbinnen een publiek debat wenselijk is. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Indonesië zit het eindresultaat in Australië hier in de praktijk nooit ver van af, maar wat gaat het toch gepaard met veel nodeloos getouwtrek.

Een gelijkaardige grote polarisering valt in België te bespeuren tussen vakbonden en werkgeverorganisaties. Nog voor (!) ze aan de onderhandelingstafel schuiven hitsen beiden hun eigen achterban op, verspreiden ze in alle media allerhande breekpunten en dreigen hetzij met stakingen of sluitingen. Om daarna als bijna potentiële doodsvijanden, badend in het angstzweet om niet al te veel gezichtsverlies te lijden tot een consensus proberen te komen. Het ontbreekt hen niet aan intellect en hun dossierkennis is verbijsterend, maar ze missen een fundamenteel inzicht van op welke manier ze met elkaar moeten omgaan. Elke goede werkgever weet dat zijn/haar bedrijf er wel bij vaart als er voldoende oog is voor de verzuchtingen van de werknemers, zoals elke goede werknemer inziet dat zijn/haar eigen toekomst baat heeft bij een florerend bedrijf.
Dit is de filosofie binnen dewelke hun vertegenwoordigers moeten onderhandelen . Nu proberen ze vooraf zoveel mogelijk hun spierballen te tonen om elkaar na veel heisa ergens in het midden te vinden., terwijl het toch veel beter is om sereen uit te klaren waar het midden (rekening houdend met de actuele economische, sociale en politieke context) ongeveer ligt en uw tanden enkel te laten zien wanneer hier iemand teveel van afwijkt. Ik vind het telkenmale een belachelijke vertoning en helaas verspreidt hun onnodig groot spanningsveld zich ook steeds naar alle gelederen onder hen. Hoog tijd dat ze verder leren kijken dan hun eigen neus lang is. Naar de horizon, weet je wel.

Hoewel Yayoi en ik ons in een uithoek van Australië bevonden duurde het niet lang alvorens we op de hoogte geraakten van de dramatische aanslagen in Parijs. Anders dan bovenvermelde voorbeelden gaat het hier om extremisme in haar meest doorgedreven vorm: alles wat niet past binnen de eigen ideologie moet vernietigd worden. Het gaat om een totalitair gedachtengoed dat verstoken is van elk hedendaags beschavingsniveau en barbaars geweld als middel gebruikt om het doel te bereiken. Als reactie in het Westen zie je bij dergelijke gebeurtenissen steeds een extra deel van de bevolking toenadering zoeken tot extreem-rechts en anti-islambewegingen. Als eerste reflex valt dat ergens nog te begrijpen, maar ze hebben het volledig bij het verkeerde eind. In zekere zin kiezen ze zelfs voor een systeem dat een bijna even groot gevaar vormt voor al het goede dat de Europese cultuur zo moeizaam heeft opgebouwd als de aanvallen van dat zootje moordenaars.
Het is een foutieve redenering om te denken dat een uitholling van onze eigen waarden, normen en idealen ons in de juiste richting zal doen evolueren. Om te denken dat wanneer elk land in zijn eigen schulp kruipt en een doorgedreven nationalistische koers vaart we beter internationale problematieken (zoals terrorisme) kunnen aanpakken. Dat we meer veiligheid creëren door ons te proberen afzonderen en meer dan één miljard mensen als vijand uit te roepen. Het is een redenering waarbij een juist inzicht van hoe onze wereld momenteel functioneert ontbreekt en je bent gedoemd om aansluiting ermee te verliezen. Je treedt de toekomst niet goed tegemoet door achteruit te beginnen stappen.

Het is wel zo dat veel islamitische landen momenteel een zware crisis meemaken. De Arabische Lente toont aan dat het niet eenvoudig is om dictatoriale regimes om te buigen naar democratieën. Maar, in alle eerlijkheid, wie heeft die dictators veelal aan de macht geholpen? Europa! Toen we onze koloniale heerschappij in de Arabische wereld aan het verliezen waren hebben wij er immers voor gekozen om er geen democratisch systeem op te starten (zoals een groot deel van de moslimbevolking om smeekte), maar om despoten als marionetten aan te stellen met als deal dat wij onze (en Amerikaanse) economische belangen niet verloren. Dit is een zware historische fout waar ook wij nu zelf de gevolgen van dragen onder de vorm van een massa ontredderde vluchtelingen.
Zelfs de radicalisering van de islam is voor een groot deel toe te schrijven aan Europa. Het is de plotse moderniteit van ons continent die we door ons imperialisme over de hele wereld hebben verspreid die ervoor gezorgd heeft dat veel culturen op losse schroeven kwamen te staan. Moslims zagen hun eeuwenoude tradities snel veranderen en ook een deel van hen maakte als tegenreactie de foutieve redenering om voor extreemrechts te kiezen, om te gaan voor een fundamentalistische visie van de islam. Laten we terzijde ook niet vergeten dat ons eigen christendom op talrijke thema's (zoals bijv. abortus, anticonceptie, euthanasie en homohuwelijken) zware moeite heeft om zich aan te passen aan onze snel evoluerende samenleving. Ultrarechtse christenfundamentalisten zijn ons ook niet vreemd, zeker in de VS (zij het wel zonder geweldplegingen).

Het is duidelijk dat extremisme niet ten goede komt aan de mensheid. Als een groep de realiteit te nauw en eenzijdig benadert, botst het sowieso met het algemeen belang. We moeten het te lijf gaan.
Wat betreft islamfundamentalisme : radicalen die over gaan tot geweld (zoals IS) dien je zo snel mogelijk met tak en wortel uit te roeien. Net zoals Nazi-Duitsland heeft dialoog geen zin. Er is maar één plaats voor hen en dat is het verleden. Met het overgrote deel van de moslims die gematigd zijn en zich niet blind staren op de gruwelijkst mogelijke interpretatie van de koran, moet je een grotere opbouwende samenwerking nastreven. (Tussen haakjes: fragmenten van de bijbel kan je ook barbaars interpreteren, met een kwade bril op maak ik van 'bemin uw naaste' gemakkelijk 'eigen volk eerst en de rest rot op!').
De wereld moet voluit blijven inzetten op het ondersteunen van democratieën, pluralistische en seculiere samenlevingen, diplomatie en dialoog. Het is nog een lange en moeilijke weg, er zullen nog aanslagen en tegenslagen volgen, maar wie de wereld van vandaag begrijpt, weet dat alles nu onlosmakelijk met elkaar is verbonden. We mogen niet vergeten dat nog nooit zoveel landen en bevolkingsgroepen hiervan overtuigd geweest zijn en je kan duidelijk zien dat anderen gemarginaliseerd geraken van de wereldgemeenschap. Ze mag best wel breed en veelkleurig blijven, maar in de 21ste eeuw moet het nu wel gaan om één gemeenschappelijke toekomst (lees: horizon).

Geschreven door KevinYayoiTravel