Reizen. Er zal nog weinig twijfel bestaan over het feit dat reizen zowat het belangrijkste en krachtigste drijfveer in mijn leven is en alles wijst erop dat dit ook zo zal blijven. Eens je echt gebeten bent door de reismicrobe is het streven naar verkennen nagenoeg ontembaar en na nu reeds ruim door meer dan een kwart van al het aantal landen op onze aardbol te hebben gezworven blijft het onuitputtelijk interessant. Wanneer ik nog iets dieper inzoom dan moet het zoeken naar wilde dieren in een ongerepte wildernis het onderdeel van reizen zijn dat nog eens met kop en schouders boven al het andere uitsteekt.

In de noordoostelijke regenwouden van Australië zwerft nog een bijzonder, eigenaardig en schijnbaar uit een ander tijdperk daterend wezen rond: de kasuaris! Deze uiterst sterke loopvogel is het grootste dier die in deze tropische bossen voorkomt en kan ondanks zijn krachtige en zware poten snelheden van meer dan 50km/uur halen. Het dier beschikt over klauwen tot maar liefst 12cm lang en het zijn geduchte wapens. Hoewel het - eens volwassen - over geen natuurlijke vijanden beschikt, is de kasuaris best wel schuw en hij is zeer moeilijk te spotten. Vele uren in verschillende stukken jungle zijn Yayoi en ik op zoek gegaan naar dit fabelachtige dier zonder het evenwel te zien. Toen we wat later op een mooi stuk strand arriveerden kwam er ineens één voorbijlopen en wat later nog één! Het zijn fantastische wezens om te observeren en we bleven de rest van de dag in hun buurt. Hun aantallen zijn de laatste 200 jaar helaas wel gekelderd en de kasuaris vecht momenteel ook voor zijn voortbestaan. Er zijn naar schatting nog maar iets meer dan duizend van deze dieren over en volledig uitsterven ligt op de loer. Je kon het wellicht reeds raden, maar opnieuw is de mens de grote boosdoener van deze bedroevende situatie. Maar het is duidelijk dat het tij hierin is gekeerd: de lokale overheden proberen momenteel samen met vele burgerinitiatieven de kasuaris van zijn totale ondergang redden. Er is op grote schaal voorlichting over het dier, in hun leefgebieden gelden strenge snelheidslimieten voor het verkeer en men probeert alle stukken regenwoud waar de kasuaris nog voorkomt met elkaar te verbinden zodat ze veilig op zoek kunnen gaan naar een partner en de genetische poel groot genoeg blijft om te zorgen voor een gezonde volgende generatie. Hoewel de kasuaris potentieel gevaarlijk is voor de mens streeft men toch voor zijn toekomst.
Dat je het dier toch met enige omzichtigheid moet benaderen had ik enkele dagen later zelf aan den lijve ondervonden toen Yayoi en ik in een woud er plotseling nog één tegenkwamen. In tegenstelling tot de twee kasuarissen op het strand die wellicht meer gewend waren aan menselijke aanwezigheid had dit exemplaar het niet zo begrepen dat ik wat dichter in de buurt kwam. Opeens draaide het zijn kop naar me toe en begon in mijn richting te lopen. Hoewel het wellicht zoals bij de meeste wilde dieren naar de mens toe om een schijnaanval ging, zette ik het direct op een lopen en probeerde snel achter een grote boom te geraken, een twintigtal meter verder. Dit lukte, maar niet zonder uit te glijden en naast wat schrik, hield ik er enkele kleine schaafwonden aan over. Zoals verwacht had de kasuaris mij maar een vijftal meter gevolgd en het hele voorval was enkel aan mijzelf te wijten. Alle lokale inwoners van de regio weten echter perfect hoe ze met het dier moeten omgaan en echte aanvaringen met verwondingen zijn zo goed als onmogelijk als je weet wat je moet doen. Om het nog wat meer in een juist perspectief te plaatsen: in de hele geregistreerde geschiedenis is er nog maar één ontmoeting met een dodelijke afloop geweest toen een tienerjongen een kasuaris met een lange stok aanviel...momenteel reeds tientallen jaren geleden.
Uit recent onderzoek is overigens gebleken dat de kasuaris een noodzaak is voor het ecosysteem van de Wet Tropics (zoals de regenwouden hier worden genoemd) gezond te houden. De loopvogel eet en verspreidt maar liefst meer dan 250 soorten zaden en vele daarvan zijn te groot of giftig voor andere dieren om die job te klaren. Veel boomsoorten zijn voor hun verder overleven aangewezen op de kasuaris. Dat de bossen hier over prachtige bomen beschikken hebben we trouwens met eigen ogen gezien. De enorme vijgenbomen die met zijn vele 'stammen' in hun eentje eigenlijk reeds een klein bos vormen zijn hier zeker een mooi voorbeeld van.

Hopelijk gaat het met de kasuaris nu terug wat de goede richting uit en het deed me wat denken over de situatie van de wolf in Europa. Deze dieren hebben het ook zwaar ter verduren gekregen, maar zijn door hun huidige bescherming terug aan een opmars bezig en bossen waarin ze opnieuw voorkomen verkeren in een veel gezondere staat. Na meer dan een eeuw te zijn uitgestorven in België ziet het ernaar uit dat we in de nabije toekomst dit stukje verloren gegaan natuurlijk erfgoed terug welkom mogen heten (iedereen weet dat enkele jaren geleden een verkennende wolf in ons land is geregistreerd die wellicht even van over de Franse grens kwam piepen). Het schrikt sommige mensen af, wellicht grotendeels te wijten aan een 'Roodkapjestrauma', onwetendheid en een onjuiste negatieve beeldvorming. De wolf is een roofdier, maar naar de mens toe zeer schuw en het ziet ons allerminst aan als een prooidier omdat we rechtop lopen. Met wat voorlichting aan boswandelaars en veeboeren kunnen we alle mogelijke onheil best wel gemakkelijk doen verdwijnen. Wanneer we al onze stukjes bos overigens ook eens met elkaar zouden verbinden via boomrijke corridors (die op zich niet zo breed hoeven te zijn) zou de natuur in België en Europa in haar totaliteit een grote en nodige comeback kunnen doen, net zoals snelwegen vitaal zijn voor onze verplaatsingen en economie. Beren, lynxen en wisenten (Europese bizons) zouden zich zelfs terug kunnen verspreiden. Veel plaatsen in de wereld tonen aan dat dit mogelijk is en in de Verenigde Staten zijn er momenteel veel initiatieven tot 're-wilding'.
Dat er nooit eens een menselijk slachtoffer zal vallen is uiteraard niet volledig uit te sluiten, maar zo goed als zeker zal de fout bij die persoon zelf liggen en ik ben ervan overtuigd dat de statistische cijfers ervan bijna volledig te verwaarlozen zullen zijn in vergelijking met doden als gevolg van verkeer, verslavingen,...en zelfs huisdieren of paarden. Europa heeft de historische fout gemaakt om slechts 2,4% (!) van haar oppervlak ongerept te laten, maar de publieke opinie is groeiende om andere nog half bestaande natuurgebieden te herstellen. Voor alle duidelijkheid: degene die dit nog achteruitgang noemen - zoals men dit vroeger foutief percipieerde - hinkt zelf nog wat achterop!

Vanuit het aan de kust gelegen stadje Cairns hebben we de juiste manier gevonden voor Yayoi om de pracht van het Groot Barrièrerif te ervaren. Zij heeft een heilige schrik om te zwemmen in open water, zeker wanneer het krioelt van leven en zal nooit overgaan tot snorkelen of duiken. Jaren geleden heeft ze samen met mij tijdens een reis door Israël de pracht van koraalriffen reeds eens kunnen aanschouwen door een glazen gangenstelsel die ze daar gebouwd hebben op de bodem van de Rode Zee. In Australië liggen de mooiste riffen echter wat verder van de kust en we konden ze bewonderen door plaats te nemen in een halve onderzeeër. Eens op de juiste plaats hebben we in totaal een anderhalf uur rondgevaren en door het effect van het zonlicht waren de riffen precies één groot blauw droomlandschap waar je ogen tekort komt.
Het Groot Barrièrerif is de grootste 'aquarium' ter wereld met een oppervlakte van elf keer België en geen enkel superlatief doet recht aan deze plek. De langgerekte regio bestaat uit bijna 2.900 afzonderlijke riffen, 600 continentale eilanden en 300 koraaleilanden waar o.a. 360 soorten harde koralen, 1.500 kleurrijke soorten vissen, 5.000 soorten weekdieren leven en boven het wateroppervlak vliegen 175 soorten vogels rond. Het is een hotspot van biodiversiteit en verbluffend mooi!
Dit werelderfgoedmonument is volledig gemaakt door miniscule primitieve zeepoliepen waarvan de verschillende soorten zich aan elkaar hechten en zich in grote kolonies ontwikkelen tot koraal. Wanneer de poliepen afsterven groeit er op het achtergebleven skelet een nieuwe generatie en sommige stukken van het Groot Barrièrerif zijn nu reeds 18 miljoen jaar op een dergelijke manier in ontwikkeling en zijn daardoor aan hun huidige gigantische omvang gekomen (het rif is zelfs vanuit de ruimte waarneembaar).
Ondanks de grootte en ouderdom van deze unieke plaats staat ze onder druk. Er razen meer orkanen over dan vroeger, ontbossing op land heeft voor een aanvoer van slib gezorgd, landbouw doet (chemische) bemesting afvloeien naar zee waardoor meer en meer algen zich op de koralen vestigen, een koraaletende zeester is hier helaas geïntroduceerd en de stijgende temperatuur van het zeewater gebeurt wellicht te snel voor het leven aldaar om zich tijdig te kunnen aanpassen.

Aan al deze oorzaken wordt momenteel gewerkt (niet enkel om ecologische redenen, maar ook om economische want het zorgt voor een bloeiende toeristische industrie die zolang het rif blijft bestaan zal blijven floreren) en successen worden behaald. Wat betreft klimaatopwarming schiet Australië echter nog serieus tekort en bij uitbreiding de hele wereld zelfs.
Sinds het begin van de Industriële Revolutie stoot de mens enorme hoeveelheden CO2 uit, maar het heeft wel even geduurd vooraleer we ons bewust werden van de immense problemen die daardoor ontstonden en zullen blijven ontstaan. Zelfs in wetenschappelijk kringen - die het fenomeen klimaatopwarming hebben ontdekt - waren er lange tijd hevige discussies. Wanneer je aandachtig de actualiteit volgt, kan je echter een snelle evolutie in deze wetenschappelijke discussies waarnemen. Eerst was er onenigheid of het klimaat wel opwarmde, daarna over de vraag of de mens wel de oorzaak was, erop volgend over welke gevolgen eraan gebonden zijn en tenslotte of het al dan niet nodig is om snel actie te ondernemen. Geen enkel zichzelf respecterende wetenschapper voert momenteel over één van deze bovenvernoemde kwesties nog hevig debat en hopelijk beginnen ze hun pijlen meer en meer te richten naar oplossingen want van alle wereldproblemen is klimaatopwarming zonder twijfel één van de grootste en wellicht de enigste waarbij we "te laat" kunnen zijn. Er staat enorm veel op het spel: miljoenen vluchtelingen, grote economische kosten, ecologische catastrofes, grotere kans op conflicten, grotere natuurrampen, meer mislukkende oogsten,...
Als grote reizigers zijn Yayoi en ik er ons volledig van bewust dat we zeker inzake transport een deel van het probleem zijn, maar net zoals iedereen zijn we een kind van de huidige moderne tijd en je moet al bijna als een doorgedreven kluizenaar leven om een 'zero-impact' te hebben. Minder extreem en daardoor logischerwijs meer haalbaar is dat iedereen zijn levensstijl wat aanpast op punten waar hij of zij het mogelijk acht. Hoewel we nog maar vijftien jaar intensief reizen (Yayoi eigenlijk iets langer) merken we gelijk waar we komen wel duidelijk dat het bewustzijn over klimaatopwarming enorm groeit en degene die nog steeds denken dat er geen vuiltje aan de lucht is vormen een steeds kleiner wordende marginale groep. Op zich is dit niet zo verwonderlijk, want we behoren tot de eerste generatie die de gevolgen van klimaatopwarming merken, terwijl dit vroeger louter als een probleem in de toekomst werd aanzien.
Desalniettemin onze planeet al lichtjes rood aan het gloeien is, kan je nu eigenlijk en eindelijk wel stellen dat we de te lange periodes van onwetendheid, wetenschappelijk discussies en ontbrekende publieke opinie voorbij zijn. De tijd is meer dan ooit aangebroken dat politici wereldwijd - want enkel op die schaal is het probleem oplosbaar!- de juiste keuze maken. Dit najaar is de klimaatconventie in Parijs hun kans om te tonen wat juist leiderschap inhoudt. Want wees nu eens eerlijk: over welke keuze spreken we eigenlijk? Gezien onze fossiele grondstoffen eindig zijn zullen we toch sowieso in de komende generaties noodgedwongen moeten overgaan tot andere energiebronnen. Dat de aanpassingen een uitdaging zullen zijn hoeft geen betoog, maar de keuze maken is eigenlijk best wel gemakkelijk : onze energiebronnen nu aanpassen zonder al te veel rotzooi of later met op vele domeinen onoverkomelijke problemen. Soms is een beslissing nemen de moeilijkste stap, maar eens dit achter de rug is, dien je gewoon te kijken hoe je het in de praktijk uitvoert. Oplossingen zijn er overigens grotendeels al, ze moeten wel nog op grote schaal gerealiseerd worden. Een goede politicus/politica weet dat hij/zij verkozen is om de maatschappij voor de huidige en toekomstige generaties in de juiste richting te sturen. Met wat we nu wetenschappelijk weten over klimaatopwarming en met de huidige breedgedragen publieke opinie moet elke politicus/politica beseffen dat hij/zij dit najaar Parijs niet mag verlaten zonder wereldwijde bindende akkoorden. Het wordt ongetwijfeld een uitputtingsslag maar het huidige klimaat zal voor de wereldleiders ongetwijfeld nooit gunstiger zijn om het toekomstige klimaat te redden.

Geschreven door KevinYayoiTravel