Japan! Het land van de rijzende zon.
Telkens ik er naartoe reis, heb ik het gevoel alsof ik in de toekomst ben beland. Door de voorbije vier maanden enkel te hebben vertoefd in derdewereldlanden werd deze ervaring nog eens extra gevoed: je komt precies niet enkel in een andere beschaving terecht, maar ook in een heus ander tijdperk. Alsof je niet zozeer met een vliegtuig bent gekomen, maar eerder naar hier geflitst bent met een teletijdmachine.
Het begon reeds op Kansai International Airport, de luchthaven van waarop je Japan binnenvliegt wanneer je snel naar Osaka (de thuisstad van Yayoi) wilt gaan. De luchthaven die gebouwd is op een gigantisch kunstmatig eiland is één van de meest prestigieuze en complexe bouwprojecten van onze moderne tijd. Het heeft de langste terminal ter wereld en ze is bestand tegen hevige aardbevingen en tyfoons. De luchthaven heeft reeds kort na haar voltooiing reële 'stresstesten' ondergaan. De eerste was de zware aardbeving van Kobe in 1995 waarbij geen schade werd vastgesteld. Ingenieurs hebben immers het hele complex op computer gestuurde palen gebouwd die afzonderlijk in hoogte pijlsnel kunnen bewegen en zo aardschokken kunnen neutraliseren. Drie jaar later heeft een tyfoon met windsnelheden van meer dan 200km/uur ook zo goed als geen schade kunnen berokkenen. Het hele bouwproject (kostprijs: 15 miljard euro) die verbonden is met het hoofdeiland Honshu via een bijna vier kilometer lange brug is één van de talloze voorbeelden van het Japanse streven naar perfectie. Wanneer je in Japan reist, merk je als je goed oplet dat deze focus op kwaliteit is doorgedrongen in alle aspecten van haar cultuur. Het is een manier van leven die volgens mij haar weerga niet kent in de wereld.

Japan, de 3200km lange eilandenstaat (in totaal 6852 eilanden waarvan vier grote), is hoewel het in het verre oosten ligt een zeer westers land. Maar deze 'opening' naar het Westen toe is er in haar lange geschiedenis nog maar vrij recent gekomen toen een keizer in 1854 een einde maakte aan de toenmalige samenleving die gebaseerd was op een feodale orde (bij ons voornamelijk bekend vanwege de samoerai en ninjas).
Aanvankelijk is Japan in de 5de en 6de eeuw vooral beïnvloed geweest door China door wie het onder andere haar schrijfsysteem en geloof in het boeddhisme te danken heeft. De oorspronkelijke religie van het land, het shintoïsme, is echter ook nog steeds diep verankerd in de Japanse maatschappij en de meeste mensen geloven zowel in deze natuurgodsdienst als in het boeddhisme.
Toen in de 16de eeuw Europese mogendheden de wereld verkenden en probeerden inpalmen vreesde Japan dat het ging veroverd worden en het land sloot zich volledig op en bewaakte haar grenzen vurig. Met succes overigens, want het is nooit gekoloniseerd geweest.
Wanneer Japan dan in de 19de eeuw het 'pad van de moderniteit' koos na eeuwenlange isolatie deed het dit met zo'n overgave dat het in een mum van tijd uitgroeide tot een wereldmacht. Haar invloed en leger werd zo groot dat door het toedoen van enkele hooggeplaatste nationalistische en expansionistische militairen het hele land zich stortte in de Tweede Wereldoorlog. Net zoals Nazi-Duitsland probeerde het andere landen te veroveren en na enkele jaren had Japan zowat heel Oost en Zuidoost Azië geannexeerd. Om vrij spel te hebben in de Pacifische Oceaan deed het zelfs een verrassingsaanval op de Amerikaanse legerbasis Pearl Harbor (Hawaï). De Verenigde Staten waren plots betrokken in de wereldoorlog en zetten alle mogelijke middelen in. Dit resulteerde uiteindelijk in de vernietiging van de Japanse steden Hiroshima en Nagasaki door het gebruik van atoombommen. Hierbij waren er 250.000 directe doden en een paar honderdduizenden erna door de stralingsziekte. Hoewel dit behoort tot de meest gruwelijke daden in de wereldgeschiedenis betekende het wel het einde van de Tweede Wereldoorlog.
Japan lag in puin en de Verenigde Staten lieten het land niet meer (direct) toe om een machtig leger uit te bouwen. Ontdaan van haar militaire veroveringsdrift besloten de Japanners zich te focussen op het herstel van hun land en het creëren van een grote economie. Dit deden ze met zo'n gedrevenheid (het zit echt in hun aard!) dat ze snel wereldtop werden in machine- en scheepsbouw, elektronica, auto- en staalindustrie. De hoge kwaliteit en betrouwbaarheid van hun producten zorgden ervoor dat veel Japanse bedrijven nog steeds wereldwijde faam genieten. Wie kent er bijvoorbeeld niet Toyota, Honda, Nissan, Mitsubishi, Mazda, Suzuki, Yamaha, Hitachi, Pioneer, Panasonic, Sony, Toshiba, Canon, Nikon, Nintendo, Sega, Bridgestone en Daikin?
Na de Tweede Wereldoorlog groeide hun economie maar liefst jaar na jaar met meer dan 10% en het land kende enorme begrotingsoverschotten. Amerika werd er opnieuw compleet zenuwachtig van en installeerde angstig grote importheffingen. De wereldwijde oliecrisis van 1973 deed wat later ook de groei van Japan sputteren. Het land beschikt immers over geen grondstoffen en om de gigantische economische motor draaiende te houden gingen ze over tot het bouwen van kerncentrales. Ook deze zijn in principe aardbevingsbestendig, maar zoals iedereen weet liep het in Fukushima (2011) behoorlijk fout. De kerncentrale overleefde nog vrij goed de aardschokken van deze zwaarste aardbeving op aarde in 140 jaar tijd (de vierde zwaarste ooit geregistreerd en elf keer zwaarder dan die onlangs in Nepal), maar de verwoestende tsunami was er teveel aan. De gevolgen zijn voor de getroffen regio catastrofaal.
De Japanse economie groeit momenteel nog amper, maar ze blijft wel gigantisch. Nog maar enkele jaren terug heeft China het land van de tweede naar de derde plaats gestoten (Verenigde Staten zijn nummer één), maar Japan doet het wel met een slordige 1,2 miljard mensen minder dan hun buurland.
Door het sterk dalende bevolkingsaantal van Japan zal haar positie op wereldniveau wellicht nog verder afzwakken, maar op vele vlakken is ze toch nog steeds toonaangevend: een zeer verfijnde keuken, het hoogste gemiddelde IQ ter wereld, de hoogste levensverwachting ter wereld, magneetzweeftreinen die aan duizelingwekkende snelheden door het landschap 'vliegen',...noem maar op.
Op veel momenten verrast de moderniteit elke reiziger die naar Japan komt en hoewel ik er nu reeds vier keer ben geweest, kijk ik nog steeds mijn ogen uit. Meer en meer begint het land mij te fascineren en hoewel het feit dat Yayoi Japans is totaal geen rol speelde toen ik een relatie met haar begon, ben ik nu toch blij dat ze het is. 'Made in Japan' is gewoonweg topkwaliteit! De enigste reden waarom ik nu slechts een korte periode in Japan blijf, heeft enkel te maken met het feit dat ik het komende half jaar nog wil reizen in Indonesië, Australië en Nieuw-Zeeland: drie landen die veel tijd vragen. Maar ik kom ongetwijfeld terug!

Toch nog even dit: naast het futuristische gehalte van Japan is het land er eveneens zeer goed in geslaagd om oude tradities levendig te houden en haar cultureel patrimonium is bijzonder goed bewaard gebleven. Bovendien heeft Japan ondanks de enorme agglomeraties van Groot-Osaka (20 miljoen inwoners) en Groot-Tokyo (met 36 miljoen inwoners de grootste ter wereld) nog 70% van het landoppervlak ongerept kunnen laten en de natuur is zonder meer even fascinerend.
Elke Japanner koestert in zijn of haar hart deze drieluik van 'moderniteit, tradities en natuur' en samen vormen ze de nationale identiteit. Als reiziger dien je steeds - hoe kort uw verblijf ook is - deze drie aspecten van Japan proberen te ervaren. Dit is ook wat ik de voorbije negen dagen heb gedaan (wel enkel in de buurt van Osaka) en elk land zou een dergelijke aandacht moeten besteden aan wat ik ook persoonlijk als mijn heilige drievuldigheid beschouw.

Morgenvroeg vlieg ik naar Hong Kong en neem voorlopig afscheid van Japan in het algemeen en Yayoi en haar moeder (met haar ongedwongen gastvrijheid) in het bijzonder. Sayonara!

Geschreven door KevinYayoiTravel