Deel 3: Java en de wereld

Als Java één probleem gemeen heeft met de wereld dan moet het toch wel overbevolking zijn. Ik durf zelfs te stellen dat de waanzinnig snelle groei van onze wereldbevolking de grootste uitdaging is waar onze mensheid nu mee te maken heeft. Zowat alle grote wereldproblemen zijn er rechtstreeks mee verbonden. Toch wordt hier maar bitter weinig toe ondernomen. Ik schrijf dit toe aan onwetendheid enerzijds en andere belangen anderzijds.

Telkens de situatie zich daartoe leende heb ik in Java het hierover met verschillende mensen van allerlei slag over gehad en het is frappant hoeveel mensen over dit probleem andere denkbeelden hebben. Het verschil in educatieniveau is zonder twijfel het meest doorslaggevende hierin. Een reactie van iemand was dat ze in een tropisch land wonen en wanneer ze thuis komen ze hun kleren uitdoen. Hoewel zo'n antwoord wel een glimlach op mijn gezicht tovert en ik hem laconiek antwoordde dat het in Indië wellicht dan wel aan de kamasutra ligt, is het toch wel schrijnend welk gebrek aan besef hieromtrent is. Veel mensen op Java worden ook nog steeds sterk beïnvloed door oude religieuze denkpatronen dat God (of Allah) enkel maar - of toch meer - tevreden is met kroostrijke gezinnen. Verder is het hebben van veel kinderen op het platteland een vorm van extra hulp en de enigste zekerheid voor een oudedagsvoorziening. Bij de meer opgeleide mensen en stedelingen zien we echter dat ze eerder kiezen voor 2 à 3 kinderen in plaats van 6 à 7.

Maar de onwetendheid en de veel te weinig aandacht die aan de ware bevolkingsexplosie op Aarde wordt besteed, merk ik helaas ook in meer ontwikkelde landen. Waarom is de wereld hier zo blind voor? Als we er enkele cijfers bijhalen moet je toch geen intellectueel zijn om te zien dat het allemaal wat teveel wordt voor alles wat zich op onze planeet bevindt, inclusief wijzelf?
Het menselijke verhaal is zo'n 3 à 4 miljoen geleden begonnen in Afrika en tot 10.000 jaar geleden maakte we nog volledig deel uit van de natuur. Het was voor de opkomst van de landbouw en de hele Aarde was toen nog één grote ongerepte wildernis met naar schatting amper 10 miljoen mensen. Door ons eigen voedsel te telen en kweken en niet steeds te moeten rondtrekken begon de wereldbevolking stilletjes aan te stijgen en meer en meer grond werd in cultuur gebracht. Toen mijn grootouders geboren werden was er reeds enorm veel veranderd en de Aarde telde reeds twee miljard zielen. Vier jaar geleden hebben we echter de 7 miljard overschreden en momenteel groeit de wereldbevolking elke vijf dagen met meer dan een miljoen mensen! Wanneer we nu allemaal zouden beginnen leven als een doorsnee dorp in een derdewereldland is dit op zich nog niet zo problematisch, maar hetgeen we zien is net omgekeerd: bijna elke mens streeft tegenwoordig naar een levensstandaard zoals onze kapitalistische visie in het Westen die heeft gecreëerd. De lat van materiële welvaart die het blanke ras zo hoog heeft gelegd kan naar schatting door onze kleine aardbol maar gedragen worden voor zo'n 3 à 4 miljard mensen. Een limiet die we snel aan het naderen zijn. Aan de huidige groei zal ik op mijn oude dag onze planeet moeten delen met meer dan 12 miljard individuen,...die misschien nog steeds bezeten zullen zijn door het vergaren van persoonlijke rijkdom. Als weldenkend mens word je hierdoor op zijn minst toch een beetje ongemakkelijk van, maar dit zijn nu eenmaal de feiten en cijfers.

De schaal van onze wereldproblemen en de moeilijkheidsgraad om ze op te lossen wordt steeds groter door de snelle toename van de wereldpopulatie.
Hoewel nog steeds zo'n 850 miljoen mensen vaak honger lijden is voedselvoorziening momenteel nog geen gigantisch probleem (behalve dan de alarmerende daling van het visbestand in de zeeën en oceanen). Onze landbouw maakte doorheen de eeuwen immers een evolutie door van verschillende soorten gewassen te kruisen, irrigatie, grond bemesten, gebruik van ploeg en machines, kunstmest uitvinden en nu zelfs genetische manipulatie. Dat deze evolutie volledig toe te juichen valt, laat ik ondanks een uitgesproken mening hierover nog even in het midden, maar ik geloof helaas wel dat dit een breekpunt heeft. Onze technologische vooruitgang gaat weliswaar snel, maar verloopt grotendeels lineair, terwijl onze wereldbevolking sterk exponentieel groeit. Je moet die twee lijnen maar eens op een curve zetten om te zien wat er gebeurt als je ze wat doortrekt.

De eindige voorraad grondstoffen vormt een veel acuter probleem. We moeten het immers momenteel nog steeds doen met die ene kleine bol waarop we leven. Je kan goed zien dat China dit goed begrepen heeft, want na zowat elke steen te hebben omgedraaid in hun eigen land en zowat elke berg beginnen afgraven zijn, zijn ze nu in bijna elk land ter wereld grootschalig grondstoffen aan het delven. In het Westen liggen we op dat vlak momenteel wat slapen, wellicht doordat we door onze rijkdom die grondstoffen toch wel denken blijven te kunnen kopen. Nu een groot deel van onze wereld welvarender begint te worden zal er een punt komen dat ze die grondstoffen wel zelf zullen willen houden en niet meer zo geneigd zijn om alles te exporteren. Dit lijkt me geen kleine bron van mogelijke conflicten, zeker wanneer we na het bereiken van een toppunt in draagkracht allemaal in levenskwaliteit en -standaard zullen moeten beginnen inboeten.

Hoewel elke zichzelf respecterende wetenschapper ervan overtuigd is dat de mens de oorzaak is van de klimaatsopwarming zijn er nog steeds idioten die dit in vraag stellen. Wat ook de reden mag zijn er is geen twijfel meer dat de Aarde momenteel snel opwarmt. De ijskappen slinken drastisch en de zeespiegel stijgt meedogenloos (reeds meer dan 20 centimeter), terwijl enorm veel grote steden aan de kust liggen, evenals veel waardevolle landbouwgebieden. Klimaatvluchtelingen zijn nu al een feit, zeker in Afrika waar de Saharawoestijn elk jaar ongeveer met de oppervlakte van België zich uitbreidt. Er zullen nog mensen in bootjes volgen naar Europa, veel meer dan de 150.000 van de voorbije zes maanden. Trouwens, de vluchtelingen vanuit Syrië zijn er gekomen door het conflict aldaar, maar het grote aantal heeft voornamelijk te maken met het feit dat de bevolking van dat woestijnland de vorige eeuw maar liefst vertwintigvoudigd is. Maar daar spreekt niemand over, niet de politiek of zelfs de media.

Het zou een heel boek worden moest ik alle problemen die de overbevolking van onze mensensoort met zich meebrengt zou proberen neerpennen en ik ga er ook niet aan beginnen, want een reisblog is er zeker te beperkt voor. Maar vinden jullie het ook niet belachelijk dat onze politici en wereldleiders zo tevergeefs moeite proberen te doen aan het stijgende energietekort, de stijgende klimaatopwarming, stijgende watervervuiling, stijgende grondvervuiling, stijgende luchtvervuiling, stijgende files, stijgend aantal vluchtelingen, stijgende grondstofprijzen, stijgende huurprijzen, stijgende spanning tussen wereldmachten, stijgend watertekort,...? Noem maar op? Het is nobel en nuttig dat we al deze zaken aanpakken, maar als er één gemeenschappelijke noemer is bij al die problemen dan is het toch wel overbevolking zeker! De uitdrukking 'dweilen met de kraan open' is toch vrij gekend? Stel je eens voor dat we bovenstaande niet moeten proberen oplossen met 7 miljard mensen (of 7,3 miljard ondertussen), maar pakweg met 200 miljoen. Hoeveel mooier en stuurbaarder zou onze wereld niet zijn?

Naast onwetendheid is dit zoals ik eerder schreef te wijten aan andere belangen van sommigen. Als politicus geraak je wellicht niet verkozen als je zegt dat mensen minder kinderen moeten krijgen. Dit is voor veel burgers (terecht) een taboe en inbreuk op hun privéleven. Ook bedrijven zouden beginnen paniekeren omdat ze hun aandeelhouders wellicht minder groeicijfers zullen beginnen voorleggen.

Maar toch ben ik ervan overtuigd dat we op den duur allemaal gebaat zijn met een veel kleinere wereldbevolking. Niet dat mensen zich nu schuldig moeten beginnen voelen als ze kinderen krijgen, verre van: onze maatschappij zou zonder een volgende generatie volledig in duigen vallen. Niets belangrijker zelfs dan de volgende generatie! Maar we zouden wereldwijd moeten beginnen inzien dat gezien de huidige context we per gezin beter streven naar geen, één of twee kinderen. Ik ben geen grote voorstander van de één-kind-politiek in China of bijvoorbeeld een eventuele maatregel dat je bij een derde kind geen kinderbijslag meer krijgt, maar net belastingen moet betalen, of dat we ontwikkelingshulp enkel nog richten op een beperkende gezinsplanning. Ook moeten we niet beginnen hopen dat veel mensen (liefst ergens anders dan in onze eigen buurt) sterven door oorlog of ziekte. Voor mij is educatie - zoals bij de meeste problemen - het sleutelwoord. Mensen leren inzien dat er momenteel een grote nood is aan een morele terughoudendheid. Dat we met minder mensen wat meer mens dienen proberen te worden!

Geschreven door KevinYayoiTravel