Deel 1

Mixed emotions! Dit is wat ik ervaren heb tijdens mijn eerste tien dagen in Indonesië. Vooreerst uiteraard zeer verheugd dat ik in totaal twee maanden (zo lang krijg ik een visum) kan rondtrekken in een land dat een droombestemming is voor elke wereldreiziger. Deze grootste archipel ter wereld met meer dan 17.500 eilanden strekt zich over zo'n vijfduizend kilometer uit langs de evenaar en wordt gekenmerkt door een verbluffende diversiteit en schoonheid. Het rijkgeschakeerde spectrum van landschappen in Indonesië loopt van het weelderig begroeid tropisch regenwoud met tot de verbeelding sprekende dieren en rokende vulkanen tot diep ingesneden steile kusten en met palmen omgeven zandstranden, waar vaak veelkleurige koraalriffen voor liggen.
Even gevarieerd als de natuur is de nauwelijks overzienbare verscheidenheid aan bevolkingsgroepen die samen 739 talen spreken en gaan van nomadische jager-verzamelaars in de afgelegen streken tot hippe jongeren die de nacht doordansen op pompende techno in de hoofdstad Jakarta. Het is kortom een juweel van een land dat in alle opzichten beantwoordt aan westerse dromen over verre tropische oorden.
Maar helaas is de snelheid en omvang waarop deze ogenschijnlijke oneindige schoonheid wordt vernietigd van die aard dat het op de wereld haar gelijke niet kent. Ik was reeds langer op de hoogte van deze kwalijke reputatie van Indonesië en hoewel ik wist dat die slag in mijn gezicht er ging komen, kwam hij ongemeen hard aan. Gemengde gevoelens!

De frontale confrontatie met verwoesting kwam er reeds toen ik over Borneo, mijn eerste stopplaats in Indonesië, vloog en door het venstertje naar beneden keek. Dit gigantische eiland, het derde grootste op aarde met een oppervlakte groter dan Duitsland en Groot-Brittannië samen was amper een halve eeuw geleden nog volledig bedekt met een prachtige tropische jungle. Met een ouderdom van maar liefst 130 miljoen jaar (ter vergelijking: de dinosauriërs zijn 65 miljoen jaar geleden uitgestorven en de eerste mensachtigen verschenen hooguit enkele miljoenen jaren geleden) is dit het oudste regenwoud ter wereld en maar liefst 15.000 plantensoorten, 3.000 boomsoorten en duizenden soorten dieren zoals dwergolifanten, neushoorns, nevelpanters en orang-oetans zijn er uit geëvolueerd. Het is een hotspot van biodiversiteit waar nog steeds nieuwe soorten worden ontdekt en behoort tot de kroonjuwelen van onze planeet.
Ondanks deze waardevolle status is echter in de tijdspanne van nog geen één mensenleven de helft (!) van het regenwoud op het eiland totaal vernietigd. Van de overige helft is 30% reeds gedegradeerd door illegale houtkap en stroperij en nog maar 20% van dit magnifieke oeroude oerwoud is onaangeroerd gebleven, voornamelijk in het bergachtige binnenland.
Deze regelrechte holocaust van natuurlijke rijkdom is bijna volledig toe te schrijven aan een slecht beleid. Om de catastrofale overbevolking van het eiland Java op te lossen (Indonesië heeft in totaal reeds 250 miljoen inwoners!) heeft de overheid 'transmigrasie' in het leven geroepen, wat zoveel betekent als 'georganiseerde volksverhuizing'. Ze beloofden alle Javanen die hun eiland verlieten onder andere twee hectare gerooid braakland, een houten huisje en zaaigoed. Velen van hen kwamen in Borneo terecht en gigantische stukken regenwoud werden er voor opgeofferd. De verhuisde Javanen kwamen echter al snel tot de constatatie dat de 'landbouwgrond' langs geen kanten te vergelijken is met de kwaliteit van de vulkanische bodem op Java. Veel mensen denken dat door de weelderige begroeiing in een regenwoud de bodem er bijzonder vruchtbaar is, maar niets is minder waar: doorheen de miljoenen jaren van evolutie heeft al het leven in een tropisch bos zich zo op elkaar afgestemd dat ze elkaar in een eindeloze cirkel van hernieuwing in stand houden. Eens het woud verdwenen is, verdwijnt door de overvloedige regen de nog een beetje treffelijke bovenlaag al snel en een schrale, arme grond is hetgeen wat achterblijft. De twee hectare wordt met andere woorden reeds snel waardeloos en de Javanen konden bijna niets anders dan de 'slash-and-burn' methode toepassen en bleven maar meer en meer regenwoud vernietigen. In principe was dat niet de afspraak met de lokale politici, maar die laatsten zijn in Indonesië zo verziekt van corruptie dat smeergeld geven bijna altijd werkt. Wanneer zij door hun oversten worden betrapt op omkoping dan geven ze die gewoon ook smeergeld en dit gaat zo omhoog tot in de bovenste regionen van de politiek. Deze pure uitzuigerij van de bevolking en de natuur maakt hierdoor enkele 'toplui' bijzonder rijk en machtig en het behoort tot de grootste vetzakkerij die je je maar kunt voorstellen.
Om nog meer geld te verdienen laten ze ook veel malafide bedrijven toe om zonder te veel regelgeving olie, gas en steenkool te ontginnen en de gigantische littekens en vervuiling ervan kon ik reeds vanuit het vliegtuig zien. Hoewel natuurorganisaties na veel lobbywerk reeds hebben bekomen dat er nationale parken zijn opgericht, wordt ook daar - tegen een aardig centje smeergeld uiteraard - nog toegelaten om aan houtkap te doen. Je houdt het gewoon niet voor mogelijk!
De lokale inwoners van Borneo (de Dayaks) zien het met lede ogen aan hoe hun woud waar ze reeds duizenden jaren in harmonie mee leven zienderogen verdwijnt en deze bevolkingsgroep vormt nu het lompenproletariaat van het door hun land overspoelde Javanen.

Op Sumatra, het grote eiland in het westen van Indonesië (ongeveer zo groot als Frankrijk), is de situatie nog erger. Tot voor kort was dit ook één van de meest waardevolle natuurgebieden op aarde, maar daar blijft bijna niets meer van over. Bijna alle dieren zijn er met uitsterven bedreigd en ik heb hier van iemand vernomen dat er daar tijgers zijn die onlangs illegale houtkappers hebben aangevallen. Ik vrees dat dit het begin van hun einde is, want normaal vallen tijgers geen mensen aan. Door een te klein geworden leefgebied en wellicht te weinig prooidieren heeft de Sumatraanse tijger gewoonweg geen keuze meer. Deze prachtdieren verkeren in pure wanhoop om te overleven en je kan bovendien al raden dat de houtkappers zich nu zullen bewapenen.

Ondanks deze schrijnende situatie haalt Indonesië nauwelijks het wereldnieuws. Het laatste half jaar trouwens maar één keer als ik me goed herinner: toen een Australiër er de doodstraf kreeg wegens het smokkelen van negen kilo heroïne. Hoewel ik in grote mate ook tegenstander ben van de doodstraf kan je toch niet begrijpen dat zo moord en brand wordt geschreeuwd voor de dood van die idioot die zich snel wou verrijken door het verwoesten van andere talentvolle levens, terwijl in Indonesië er zich zulke taferelen afspelen. Maar goed, belangrijke zaken eerst zeker!?

Bovendien heb je dan nog het toppunt dat ondanks het feit dat er reeds 70 miljoen (!) Javanen zijn verhuisd er op het eiland Java sindsdien er elk jaar drie miljoen mensen zijn bijgekomen. Als goede bestuurder moet je toch direct inzien dat er een grote investering moet gedaan worden om die bevolking te helpen met gezinsplanning. Maar daarvan word je natuurlijk niet superrijk.
Meer nog: ze pronken met het cijfer dat de economie elk jaar met 6% groeit! Met de schaal van de brutale verkrachting en moord op de natuurlijke rijkdom van Indonesië ben ik absoluut niet onder de indruk van dat cijfer. Wie durft dit eigenlijk nog vooruitgang noemen? Er is hier niets duurzaam aan en een klein kind weet zelfs dat dit uiteindelijk als een kaartenhuisje in elkaar zal vallen. Het is gewoon een kortstondige plundering van eindige grondstoffen.

Ik ben mij ervan bewust dat het geen reisverslagje is à la 'Oooh, 't was vree schuune en goe eten zeg', maar het is materie die te belangrijk is om links te laten liggen. Ik hoop dat meer en meer mensen zich zullen aansluiten bij de steeds groter wordende groep die geen vrede nemen met de wereld zoals ze is, maar met die zoals ze zou moeten zijn. Het is dé sleutel tot verandering!
Of zoals een Afro-Amerikaan die grotendeels arm opgroeide met een alleenstaande tienermoeder het verwoordde nog voor hij president werd: "One person can not change the world. Real change even doens't come from politics...it goes to politics. It's together that ordinary people...can do extra-ordinary things!"

Geschreven door KevinYayoiTravel