Na een reis van bijna 10.000 km rijden we langzaam richting Johannesburg van waaruit we zullen vertrekken. Een groot deel van de wegen was bezaaid met potholes en gravel paden. We reden over vele wegen, waar ezels, geiten en koeien onze medeweggebruikers waren. De terugrit vanaf de lodge over het zandpad duurde wederom 45 minuten. Wonder boven wonder komt onze Toyota er zonder schade vanaf. Maar zoals altijd in Afrika, uiteindelijk lukt alles.
Het rijden van deze minder bereisde wegen leidt vaak tot onverwachte verrassingen, en dat was zeker het geval tijdens ons kerstverblijf op de leeuwen lodge.

In Bela Bela gaan we nog even bij de Spar boodschappen doen en tanken. Dat gaat altijd gepaard met een praatje hier en een praatje daar. Aad stopt vast wat ‘uitdeel geld’ in zijn broekzak. Fooitje links en een fooitje rechts uitdelen. Een bedelaar wat te eten geven; dit keer de muffins van ons ontbijt die hij dankbaar in ontvangst neemt. ‘You’re a blessing, I was so hungry.’
Nog even tanken. Dat was een ware uitputtingsslag in deze warmte. Tegen de tijd dat alles was gedaan, zaten we uitgeteld in de auto.

Het eerste dat opvalt als we Pretoria binnenrijden zijn de vele brede lanen met een groene tunnel aan jacaranda-bomen. Dat valt iedere bezoeker onmiddellijk op. In de lente bloeien deze bomen uitbundig en de paarse bloemen geven de stad dan een vrolijk aanzien. Met de 70.000 bomen staat Pretoria bekend als 'Stad van de Jacaranda.’

Wat een ruime en rustige stad, vergeleken bij al die hectische dorpjes die we hebben gezien met altijd veel volk op straat.
Aad rijdt feilloos naar het hotel. We logeren op stand in de Sheraton, pal tegenover het statige parlementsgebouw. Het hele hotel is zo goed als leeg met de kerstdagen. Voor een fractie van de normale prijs, laten we ons komende dagen onderdompelen in luxe en uitgebreide ontbijt buffets, omringd door veel vriendelijk personeel.

Vanaf de vijfde etage kijken we op het grote park van het presidentiële paleis. Op het grasveld wordt gevoetbald. Een koor staat luid Afrikaanse liederen te zingen of zijn het protesten? Het is voor mij onverstaanbaar maar het klinkt in ieder geval mooi.

Over het grote grasveld lopen we naar de mooi onderhouden tuinen van het enorme statige paleis. Hier is dus de corrupte regering gevestigd van president Cyril Ramaphosa. Op parkkosten is niet bespaard, er is een zee aan bloemen geplant.
Voor het paleis staat spectaculaire standbeeld van Nelson Mandela. Het is negen meter hoog. Hoopvol en goedlachs kijkt hij uit over de stad met zijn armen wijd uitgespreid. We realiseren ons weer wat een ongelooflijke klus hij heeft gedaan om het land samen te brengen. Een indrukwekkend beeld van een indrukwekkende man! Alle bezoekers willen met Giant Mandela op de foto. Ook ik beschouw het als een grote eer en een hoogtepunt van onze zuid Afrikaanse pelgrimstocht.

Mijn aandacht wordt dan afgeleid door een bijzonder aanblik naast het standbeeld.
Een half naakte traditioneel Afrikaans uitziende kampeerder staat bij een aantal tenten te tuinieren! Afrika blijft je keer op keer verrassen!
Mijn onbegrensde nieuwsgierigheid is weer gewekt. Ik begroet hem vriendelijk en hij stelt zich voor als William. Hij vertelt dat hij de koning van de San stam is. Ook wel de bushmen of Hottentots genoemd. Shakespeare zei het al, what’s in a name?
Hottentottentententoonstelling! Ik herinner me dat grappige woord maar al te goed uit mijn kindertijd. Mijn vader daagde me uit het zo snel mogelijk uit te spreken zonder me te vergissen.
Dat woord is vandaag een werkelijkheid geworden!
William vertelt dat hij vier jaar geleden met een aantal stamleden een tentenkamp heeft opgezet voor het parlementsgebouw om een aantal eisen af te dwingen. En hij zal niet vertrekken voordat aan hun eisen is voldaan. Hij heeft er in de loop der jaren een moestuin omheen gebouwd, met ook enorme marihuana plant tussen de groenten! ‘Is dit een soort open air coffee shop?’ Vraag ik voor de grap.
‘Nee hoor! We verkopen geen marihuana! We geven het aan jou in de vorm van kruidenzakjes. We kunnen er even een kopje thee van zetten of een jointje roken, als je wilt!’
Het moet even tot me doordringen dat ik nu blijkbaar wordt uitgenodigd om met de bushman koning een joint te roken in een illegale Hottentottentent in de tuin van het zuid Afrikaanse regeringspaleis.
Never a dull moment in South Africa!

De parlementsleden zijn volgens mij niet helemaal afkerig van zijn aanwezigheid want William fluistert in mijn oren: ‘We make lots of medicine herb packs (kruiden zakjes) of marihuana for the ministers in good faith, because our natural medicine is good and they know it!’

De Khoisan koning heeft vier eisen:

1. Ze willen worden uitgeroepen tot de eerste natie van Zuid-Afrika, "omdat hun eeuwenlang grotschilderingen dat bevestigen"

2. Ze willen een officiële status voor Khoekhoegowab, hun bushmen taal.

3. Ze willen bezit van het land van hun voorouders, de bekende land claims.

4. Ze willen niet geclassificeerd worden als ‘kleurlingen’, maar als Khoisans.

Na vier jaar is er nog geen enkele reactie gekomen vanuit de regering. Ze zouden wel gek zijn om zijn eisen in te willigen! De heren vinden het wel best. Als William vertrekt, vertrekt ook de wekelijkse toestroom van de speciale ‘kruidenzakjes’.

De parlementsleden weten zich goed te laten verwennen. Later spreek ik Sandy, de Chinese masseuse van de Sheraton hotel. Ze wordt wekelijks uitgenodigd op het paleis om de heren een Chinese healing massage te geven. Ze is een bekend natuurlijk genezer in Pretoria. Zo voelt met een enkele aai over mijn rug precies waar de plek zit waar ik al weken ik rugpijn heb. ‘Je hebt niet veel bewogen de laatste tijd! Ga vanaf nu veel rechtop wandelen met je schouders naar achteren en je hoofd omhoog.’ is haar accurate advies. ‘Maar wel oppassen waar je loopt, ook in Pretoria zijn vele potholes!’

Tegen de regeringsleiders is ze minder vriendelijk. Tijdens de behandelingen raast en tiert ze tegen hen over hun schandalige corrupte wandaden. ‘You don’t steal only from our people but you steal from your own children and grandchildren!’ ‘Shame on you! Haar presidentiële patiënten, zoals ex-president Zuma en de huidige machthebbers, lijken er niet wakker van te liggen. Integendeel, waarschijnlijk zijn ze prettig bedwelmd door Williams speciale kruiden zakjes en krijgen ze het niet echt mee.

Voor Aad is William’s nederzetting het ultieme voorbeeld van zelfvoorzienend wonen. William heeft niets nodig van het netwerk. Hij blaast elke ochtend het zelfgemaakte vuurtje aan. Hij heeft een uitbundige moestuin vol groenten. Hij vangt het regenwater op. Ook al kan William zichzelf goed bedruipen, hij zegt blij te zijn met alle giften die toeristen hem willen geven. De volgende dag komen we weer terug om de halve inhoud van ons koffer bij hem in te leveren. Ik geef de kleine tengere man een warme omhelzing en wens hem succes met zijn missie.
Ook al staat hij veilig in de schaduw van Nelson Mandela, het blijft, hoe je het ook went of keert, een verwrongen verleden.

Om ons nog meer in de bewogen geschiedenis van het land te dompelen, bezoeken we het Voortrekkers museum. Ik probeer los te komen van mijn vooringenomen mening over de geschiedenis en zie het als een bijzondere plek die ook deel uitmaakt van de bewogen geschiedenis van Zuid-Afrika.

Het overdadig zwaar bakstenen monument in een jaren dertig stijl, staat log en trots op een heuvel. Het werd opgericht ter nagedachtenis van de eerste Nederlanders, die de Kaap tussen 1835 en 1854 verlieten en het woeste binnenland van Zuid-Afrika introkken met hun schamele bezittingen, de Bijbel en vele ossenkarren. De bekende ‘boeren trek’ van 15.000 Nederlanders. Een ongelofelijk moeilijke reis met vele ontberingen. Zonder hun heilige geloof in de Bijbel, hadden ze het misschien niet volgehouden. Zuid Afrika was hun beloofde land. Op een van die pagina’s was dat 2000 jaar geleden duidelijk beschreven.

Toch vraag ik mij af hoe het mogelijk is dat dit monument en de vele bronzen beelden van de leiders van het apartheidsregime in het hedendaagse Zuid-Afrika nog bestaansrecht hebben en niet gesloten of vernield worden.

Het Voortrekkers monument heeft toch alle kenmerken van racisme en witte suprematie. Maar er wordt vermeld dat na de afschaffing van de Apartheid de betekenis van het monument is veranderd. De Zuid-Afrikaanse regering onder leiding van de (ANC) en Nelson Mandela wilde een verenigd Zuid-Afrika creëren en een Regenboog natie oprichten waarin discriminatie uit het verleden geen plaats zou moeten hebben. Daarom heeft de regering geprobeerd de betekenis van het Voortrekker Monument aan te passen ten gunste van verenigd Zuid-Afrika.
Ondanks de inspanningen om het Voortrekker-monument af te schilderen als een symbool van verzoening en natievorming, zijn sommige groepen nog steeds sceptisch. Het veranderen van percepties is natuurlijk ook niet eenvoudig.

Het feit is al dat alle bezoekers blank zijn en Afrikaans spreken. We bevinden ons na drie maanden weer in een volledig ‘witte’ wereld. Er is geen zwarte Afrikaan te bekennen, zelfs niet als personeel.

Sinds we op de vijfde verdieping onze intrek hebben genomen, genieten we van het mooie uitzicht over de stad. We volgen alle activiteiten in het park op de voet met onze verrekijker. Als het begint te regenen, vlucht iedereen gehaast weg.
Zie ik dat nou goed?
Een dakloze man komt aanlopen in de regen met afhangende schouders. Hij haalt een plastic zeiltje uit zijn plastic zak en spreidt het uit op het gras. Zijn broek staat stijf van het vuil en er zit geen gulp meer in zijn broek. Een touwtje dient als riem. Hij gaat liggen en legt zoveel mogelijk vodden op zijn lichaam. De harde confrontaties van een derde wereldland. Wij leven in alle comfort en luxe en deze jongeman heeft niets en is kansloos.

Als het stopt met regenen, gaat Aad op pad om zijn spijkerbroek en T-shirt in te leveren. Ik volg hem met de verrekijker achter het raam als Aad recht op zijn doel af het grasveld op loopt. Ik zie toe hoe de overdracht plaatsvindt. Een praatje, een hand schudden, wat geld toestoppen en de broek aanpassen.
De dakloze man vertelt Aad dat hij uit de arme Oostkaap komt en al jaren op zoek is naar werk. Zijn vader is doodgeschoten en zijn moeder had hem als kind verlaten. Aad kijkt toe hoe hij van kleding wisselt en dan een grote grijns op zijn gezicht tovert. Het past als gegoten!
Rechtop en met meer zelfvertrouwen loopt hij zwaaiend weg. Hij ziet er ineens aantrekkelijk en verzorgd uit. Wat een metamorfose!
Wat is het toch veel fijner om spullen weg te geven dan om spullen aan te schaffen. We hebben het hoogste goedje van de top van de behoeftepiramide van Maslow bereikt. ‘Zelfrealisatie en moraal’.
We worden even overmand door emoties. Een klein gebaar voor ons en een grote verandering voor deze jongeman. Met dit duwtje in zijn rug heeft hij misschien meer kans op een succesvolle sollicitatie. Kleren maken immers de man!

Ongemerkt blijft het niet. Iedereen heeft die ‘grote witte man’ op straat in de gaten. ‘Ik zag jou met die tas weg lopen en zonder tas terugkomen!’ Riep een andere dakloze man naar Aad. Waarom kwam je niet naar mij.
Deze man woont al jaren in het portiek onder het hotel. Aad had hem niet eens gezien. Hij is van zijn kartonnen bedje afgestapt en komt naar Aad toegelopen.
‘Jij bent mijn enige hoop! Ik heb geen schoenen’.
Aad ziet inderdaad dat er te kleine vieze fluffige roze dames pantoffels aan zijn voeten zitten. ‘Mijn enige paar schoenen zijn gestolen toen ik lag te slapen.’ Vertelt hij bedroeft.
Aad maakt er vandaag een humanitaire missie van en haalt zijn sportschoenen uit het hotel. We gaan samen terug om te kijken of ze wel passen. De man weet zich geen raad met de aantrekveters. Ik trek de schoenveters los en duw de schoenen over zijn vieze sokken. Als een mannelijke Assepoester zit hij in afwachting op zijn stukje karton in de portiek, terwijl we alle drie het magische moment afwachten. Passen de schoenen? Ja, ze zitten als gegoten!
Hij slaat zijn handen voor zijn ogen en tranen wellen in hem op. ‘God blesss you! Praise the Lord!’
Hij staat op om de schoenen uit te proberen. Zielsgelukkig gaat hij op pad! Happy Jannieworry!’ Roept hij ons na in het Engels met het sterke Afrikaanse accent.
Hopelijk zal zijn ‘januari’ minder ‘worry’ hebben.
Om weer zo’n gelukkige lach te zien, verwarmt ons hart. Ik zou deze humanitaire missie de rest van mijn leven willen voortzetten.

Geschreven door Touring