Vlak boven Kaapstad ligt het beroemde wijngebied Stellenbosch. De regio met prachtige wijn estates, haast nog mooier dan in Toscane.
Aad heeft in het dure Stellenbosch een erg economische accommodatie geboekt. Het is immers geen kortdurende vakantie waarbij toeristen zoeken naar comfort en luxe maar een reis. En om de reis zo lang mogelijk te laten voortduren, moeten we wel een beetje budgetteren.
Het terrein waarop een paar verhuur cabins staan, heet ‘de oude schuur’. Hier betalen we 25€ per nacht in vergelijking tot 250€ per nacht in mooie hotels in Stellenbosch zelf. Bij de ingang hangt een bord ‘Ons is oop!’ - wij zijn open.

De eigenaren zijn Mark en Elmarie komen ons enthousiast tegenmoet lopen.
Ze hebben dezelfde leeftijd als Aad en ze wonen al 20 jaar op deze plek. Dit zijn de eerste Afrikaners van de velen die we nog zullen ontmoeten gedurende de reis, die uit Johannesburg zijn vertrokken.

Ze nodigen ons elke avond uit om met hun Kaapse wijn te drinken op hun grote terras bij het zwembad en een praatje te maken. Zo kunnen we de zon zien ondergaan achter de bergen. Wat een gastvrijheid!
Mark heeft groot nieuws deze avond. Steinhoff is eindelijk opgepakt en daar wil hij een toast opbrengen.
We kijken hem niet begrijpend aan.
‘The Steinhoff scandal is the biggest case of corporate fraud in South Africa's history!’ De grootste oplichter aller tijden die overal mee weg kwam.
Het zegt ons helemaal niets. Maar we toosten vrolijk mee.

Ze kunnen elke avond wijn drinken omdat de twee Zimbabwaanse families al het werk voor hun doen. Ze poetsen, maken ontbijt, koken, tuinieren terwijl de eigenaren op het terras wijn drinken.
Met verbazing constateerde ik eerder vandaag dat deze families in kleine hutjes achter ons terrein wonen.
Daar heb ik wat vragen over.

Elmarie bevestigt dat de Zimbabwanen gratis accommodatie hebben op hun terrein. Ze is vol lof over haar personeel.
‘Ze zijn ons al veertien jaar trouw en loyaal. Liberty, een kleine magere man van ongeveer 40 jaar, is hun rechterhand. Hij is voor alles inzetbaar.
Liberty hebben we al ontmoet. Hij is vriendelijk en erg behulpzaam. Hij is getrouwd met Primrose, de schoonmaakster die elke ochtend ons huisje schoonmaakt met haar pasgeboren baby op haar rug. Het kleine ventje hangt heel de dag op moeders rug te slapen ongeacht wat Primrose doet.

Ik vraag heel brutaal aan Elmarie wat ze verdienen en ik schrik van het absurd lage bedrag van 7 rand per uur, omgerekend 0,39 cent.
‘Zo komen deze gezinnen toch nooit uit die cirkel van armoede!’ , vraag ik Elmarie.
Elmarie voelt zich totaal niet aangesproken en legt uit:
‘Wij blanken Afrikaners huren graag Zimbabwaanse vluchtelingen in, want ze zijn illegaal en werken veel harder dan zuid Afrikanen. We betalen ze wel minder dan het uurloon van een zuid Afrikaan (Officieel 29 rand) maar we bieden ze ook veiligheid. Bij ons hebben te eten en we geven ze onderdak. Zo gaat dat hier in Afrika waar geen opvangkampen zijn!’
Geen logge bureaucratische AZC’s en COA’s zoals in Nederland, maar het volk lost het zelf dus op. Een win win voor beide partijen. Tenminste, hier in de Oude Schuur.
Het lijkt een soort persoonlijk vluchtelingenwerk met een groot eigenbelang.

Elmarie vertelt verder;
‘Ze zijn zo loyaal en ze hebben veel te verliezen. Het probleem is dat straatarme werkeloze zuid Afrikanen nu de Zimbabwanen het land uit willen hebben omdat ze vinden dat deze mensen hun werk afpakken. Er ontstaat steeds meer agressie naar de Zimbabwanen. Daarom houden wij hen goed verborgen zodat ze veilig zijn. Ik betaal ze weinig maar ik help ze ook door extra eten voor hen te kopen en ze naar de dokter te brengen als het nodig is. We zorgen voor hen met alles wat daarbij hoort. Wij betalen de rekeningen van de dokter enz.’

Ik vraag nog wat door, over het schrijnende contrast tussen arm en rijk.
Mark antwoordt: ‘Rosi, This is Africa!!!
South Africans are not pussies.
Africa is NOT for pussies. If you want to live here, you have to be tough. This is NOT Europe!’

Het is een nieuwe wereld voor ons met een harde zelfredzame overleef-mentaliteit waaraan wij niet gewend zijn in onze verzorgingsstaat en (denkbeeldige) maakbare wereld.

Wat ons erg aanspreekt is de gemakkelijke laid back mentaliteit van de meeste mensen. Zelfs aan load shedding lijkt zich niemand te ergeren. Als er in Nederland dagelijks dit soort electriciteitsonderbrekingen zouden zijn, was het land te klein en de vele meningen zouden elke avond tot in den treure op tv te zien zijn.
Het stel is erg open en we kunnen hen alles vragen. Ze worden echter heel emotioneel zodra we vragen stellen over de tijd van de apartheid en over Nelson Mandela.
Mark is lang stil en dan zegt hij met lage serieuze stem; ‘Nelson Mandela was an icon! We loved him so much. Ook voor ons was het een grote bevrijding toen eindelijk de apartheid was afgeschaft!’

Hij vertelt verder: ’De mooiste tijd beleefden we toen Nelson Mandela werd vrijgelaten en zuid Afrika twee jaar later het wereld kampioenschap rugby won! We waren als land eindelijk verenigd. We dansten en juichten met z’n allen; zwart, bruin en blank door elkaar! Apartheid bestond voor even niet meer. Er was geen enkel onderscheid. We waren allemaal trotse zuid Afrikanen. Dat was de mooiste tijd!’
Met weemoed denken ze terug aan deze bijzondere tijden.
Mark zegt; ‘President Nelson Mandela orchestrated a show of unity in the world’s most bitterly divided nation. He used the slogan “One Team, One Country. He wisely used Rugby as a symbol of the new South African Unity’.

Mark heeft Mandela ooit in het echt ontmoet. Hij vertelt vol emotie hoe de kamer oplichtte toen Nelson Mandela binnen kwam lopen. Hij had nog nooit zo’n bijzonder mens ontmoet. Die man was volgens hem verlicht! Hij onderbreekt zijn verhaal, want zijn stem breekt door de opborrelde emoties.
Hij is lang stil en pinkt dan een traan weg om de sfeer wat op te vrolijken vertelt hij een anecdote:
‘Mijn beste vriend was toentertijd beroepsfotograaf voor de krant en werd gevraagd met Nelson Mandela naar Washington te reizen voor een eerste ontmoeting met de toenmalige President Bush junior. Zijn vriend, de fotograaf, werd van te voren duidelijk gezegd dat hij absoluut geen woord mocht spreken tegen de president. Toen hij de eerste foto wilde maken, vroeg hij toch heel brutaal aan de president of hij even wilde opschuiven zodat hij dichter bij Mandela kwam te zitten. Waarop de president antwoordde:
‘You South Africans have courage, you are telling the most powerful man in the world, to move his ass!’
Waarom ze alle drie in de oval room in lachen uitbarstten.

Elmarie zegt terloops dat ze met de dochter van Nelson Mandela heeft gewerkt voor het ANC. Ze was toentertijd lid van het ANC om bij te dragen aan een gelijk zuid Afrika.

Af en toe komt Liberty het terras oplopen om zijn werkgevers op verlegen toon iets te vragen. Ook al werkt hij 14 jaar voor dit stel, al het dienstverlenend personeel noemt hun werkgever standaard ‘boss’. Zelfs Aad spreken ze in winkels aan met ‘yes boss’ en ‘no boss’. Daar zou nog wel wat meer gelijkheid in mogen komen. Aad is er mee beginnen en noemt iedereen standaard ‘maestro’ net zoals in Italië. Of het nou de pompbediende is of een bedelaar op straat. Dat wordt zichtbaar gewaardeerd.

Justine is naast Primrose ook schoonmaakster van ons huisje. Ik sta met een zak was klaar om een handsopje te maken. Justine neemt de zak uit mijn handen en zegt mijn was wel even te doen in haar wasmachine. Een paar uur later krijg ik mijn was schoon en keurig opgevouwen weer terug.
Justine is een open en vriendelijke vrouw. Terwijl ik in zomerkleding loop, is zij winters aangekleed met een gebreide muts op haar hoofd. Ze zegt blij te zijn bij Elmarie te wonen. Ik vraag haar of ze nog ooit terug wil naar Zimbabwe. Ze antwoordt in vloeiend Engels.
‘Zimbabwe is very bad. Het was beter toen de Engelsen er nog waren. Maar Mugabe heeft alles kapot gemaakt. We hadden geen eten. We hadden honger. Een brood kostte op het laatst 1 dollar. Voor 1 dollar konden we vroeger een week boodschappen doen!’

Ik mag van Elmarie zelf kiezen wat ik hun betaal voor de was. Ik betaal ze allebei een dagloon voor het doen van mijn was.
Verrukt riepen de vrouwen uit: ‘Today is a special day, we will go to the shop with our children to buy a cool drink!’
Dat zijn de kleine extra pleziertjes in hun leven. Dat herken ik nog uit de slums van India. Alles is korte termijn planning. Carpe diem. Lange termijn planning is te onzeker. Er bestaat geen toekomst. Er is alleen vandaag.

Mark zegt aan het eind van ons verblijf dat wij wel in zuid Afrika zouden passen. Ik ben blij niet als ‘Europeanen pussy’ te worden aangezien maar het zou wel een behoorlijke aanpassing vereisen.
‘You fit here because you’re flexible and open minded. En jullie houden van vrijheid! In Africa zijn geen controles en regels. Alles is flexibel. Er zijn maar twee dingen zeker in zuid Afrika: belasting betalen en criminaliteit!
Maar je kan hier bouwen wat je wilt, je droomhuis, en niemand die het controleert’.
We nemen hartelijk afscheid en beloven ooit terug te komen.

Stellenbosch was bijzonder om te bezoeken. De natuur is erg mooi met vele bloemen en kleuren. Alles is perfect schoon, er ligt geen vuiltje langs de weg.
Onze auto konden we overal veilig parkeren omdat op elke parkeerplaats een zelf aangestelde parkeerwachter rondloopt. Werkeloze mannen trekken een felgekleurd vestje aan (de enige investering) en zij letten op de geparkeerde auto’s in ruil voor 5 rand toezicht houden. Zij doen hun werk vol overgave en passie en wij kunnen met gerust hart al onze bagage in de auto laten liggen.
De rest van een reis zal het voor Aad steeds een jacht zijn op klein geld om zo dagelijks de vele fooien uit te delen.

Geschreven door Touring