Als we dachten slechte wegen in de provincie de Oost Kaap te hebben gezien, wisten we nog niet wat ons te wachten zou staan in de provincie Mpumalanga op de R511 weg vanaf Lydenburg naar de N4 snelweg. De asfaltweg verandert onaangekondigd ineens in een modderige zandweg. Aad heeft moeite zich te concentreren op de weg vol losse keien en gaten. Hoe lang gaat dit duren? Het is nog 50 kilometer naar de snelweg. Er wordt niets aangegeven op borden. Mijn angst is nooit op tijd bij de snelweg aan te komen en dan uiteindelijk in het donker onze nieuwe accommodatie te moeten vinden. De gravelweg wordt steeds slechter. De snelheid is teruggezakt naar tien kilometer per uur. Gleuven zijn wel dertig centimeter diep waarin de wielen gemakkelijk kunnen komen vast te zitten. Het lijkt mij onmogelijk om nog verder te rijden, maar omdraaien is geen optie. Aad geeft het niet op. Elk orgaan in ons lichaam rammelt. Een ritje in de achtbaan is eenvoudiger. Ik ben er bijna zeker van dat de auto het niet gaat redden. De buitenkant is inmiddels helemaal bedekt met rode modder. De wielen slippen. De onderkant van de auto schaaft met een tergend gekras en gekraak over de hoge keien. Vrachtwagens met 16 enorme wielen volgeladen met steenkool, razen ons in een rap tempo voorbij, grote stofwolken achterlatend. Die grote monsters zijn de oorzaak van de slechte wegen in zuid Afrika. Ze zijn veel te zwaar en de kwaliteit van de wegen is sowieso al niet goed. Vroeger werd alle steenkool in treinen vervoerd. Per dag gingen er 120 wagons vol met steenkool rechtstreeks naar de centrale. Maar de trein was van de staat en daar viel niets mee te verdienen!
Iemand kwam op het ‘grandioze’ idee om vrachtwagens in te zetten. Daaraan kon verdiend worden. Die corrupte persoon is verantwoordelijk voor de eindeloze rijen vrachtwagens op de wegen die ook nog eens deze wegen helemaal kapot rijden. En nu is hij ook nog een verantwoordelijk voor de hoge CO2 uitstoot. Alle logica is verdwenen als het gaat om steekpenningen aannemen.
De gemiddelde zuid Afrikaan heeft zijn mening wel klaar:
‘For 30 years the ANC government is destroying the country!
Voting is like shitting in your pants and then only changing your shirt!’

Nog vijfenveertig kilometer naar de snelweg met een snelheid van maximaal twintig kilometer per uur. Het is een groot risico. Ik heb op deze weg het dieptepunt van de reis bereikt.

Eindelijk voegen we na twee uur weer samen met de snelweg. Gelukkig lijkt de auto niet beschadigd. Asfalt is toch wel een fantastische uitvinding. Het voelt als een vliegende droom. We voelen niet eens dat we rijden. Ook al zijn we nog niet op de plaats van bestemming, het voelt alsof we al zijn aangekomen.

De laatste honderd kilometer rijden we in een ruk door naar Witbank waar we een appartement aan een meer hebben geboekt. Witbank heeft een nieuwe post-koloniale naam, Emalahleni. Maar ik hou het even bij Witbank voor het gemak.
We denken dat we er al bijna zijn maar de gps geeft het adres verkeerd aan. We staan voor een gated community en precies daarachter ligt vijf kilometer verder onze accommodatie. We kunnen er alleen niet doorheen, het is privé gebied. Dat wordt ook nog eens dertig kilometer omrijden om helemaal aan de andere kant te komen. De gps geeft aan dat we van de doorgaande weg af moeten, om de ingang van The Golden Mile estate te vinden.

Ik kan mijn ogen niet geloven! Weer een modderig zandpad en dat nog voor tien kilometer naar de accommodatie. Het is nog een slechter wegdek dan eerder deze dag. Is dit de toegangsweg naar een villawijk? Dat kan er ook nog wel bij! Het valt vandaag gewoon allemaal tegen. Dat heb je soms.

Dit zijn paden voor een viermaalvier jeep of een ‘bakkie’ en niet voor onze laagliggende Toyota.
In de schemer raken we ook nog eens verdwaald. We moesten door een golden mile toegangspoort om het privé gebied in te rijden waar onze lodge aan het water ligt.
Wij hebben de toegangspoort niet gezien en rijden nu aan de verkeerde kant van het hek. De weg is te voet niet eens meer begaanbaar. De wanhoop is nabij. Met moeite keert Aad de auto en even later worden we uiteindelijk vriendelijk begroet bij de toegangspoort. De wachter weet waar de Sedgewick lodge ligt. Dat is al heel wat! Dat is hoopvol.
Nog drie kilometer een glibberige zandweg afkachelen en dan zien we aan het water de prachtige villa liggen.
What a wonderful world this is!

Rob en Michelle en hun drie honden ontvangen ons zo warm en hartelijk dat ik de doorstane ellende al snel vergeet.
Toch merkt Michelle op dat ik een beetje van slag ben. Het huilen staat me nader dan het lachen. Het was een dubbel mij dag. Ze is een hartelijke sportieve vrouw van mijn leeftijd. Net wat ik nu nodig heb. Een leuke vriendin om mee te kletsen en te klagen. Ze nodigt ons uit om wat bij hun te komen drinken. We nemen het aanbod gretig aan. Na alle toestanden is het een verademing om met een hapje en een drankje op hun terras te zitten met uitzicht over het Olifants meer. Vol enthousiasme vertellen ze over hun droomplek en hoe ze er terecht zijn gekomen. Deze villawijk op deze unieke locatie is het ultieme voorbeeld van een parallelle samenleving: een samenleving binnen de samenleving.
Een honderdtal prachtige huizen staan langs de oevers van het Olifants meer op een stuk privé natuurgebied, hermetisch afgesloten met een hek en strenge toegangscontrole.
De meeste mensen leven hier off grid; zijn zo goed als zelfvoorzienend.

• Er liggen zonnepanelen op het daken met batterijen back up. Een dikke middelvinger naar de load shedding en de regering.

Deze mensen hebben het goed voor elkaar:

• Eigen water komt binnen via een bron met filters. Ik moet even wennen aan het drinkwater uit de kraan met een bruin kleurtje maar dat schijnt gezond te zijn.
• Eigen restaurant, zwembad en winkel op het terrein.
• Eigen vliegtuigjes en helicopters met eigen landingsbaan.
• Boten in de garage.
• Privé ziekenhuis om de hoek.
• En het personeel woont op het terrein in een mini versie van hun eigen huis. Althans dat geldt voor John en zijn gezin uit Malawi die al 14 jaar voor Rob en Michelle werken.

Ze behandelen hun personeel erg goed. Ik word er bijna ontroerd van. Het gezinnetje is zo dankbaar dat ze hun zoontje naar hen hebben vern: Robby en Michie. Een grote eer voor het echtpaar die de Malawische kinderen hebben geadopteerd alsof het hun eigen kleinkinderen zijn.
De buren denken daar helaas anders over. Zij hebben een gezin uit Zimbabwe op hun terrein wonen, maar dat gezin komt er maar bekaaid van af met een houten schuur als onderkomen. Het tocht en lekt. In de winter is het er steenkoud. De eigenaren interesseren het niet. Bij klachten kunnen ze oprotten, voor hen tien andere Zimbabwanen.
Michele heeft hem er al verschillende keren op aangesproken, maar hij haalt zijn schouders op. Off grid wonen betekent niet automatisch dat je een beter mens bent.

John is 42 jaar en is 18 jaar geleden uit Malawi vertrokken. Hij maakt graag een praatje. Ik praat ook liever met hem in plaats van dat hij elke dag de afwas voor mij komt doen, het bed opmaakt en mijn kleding opvouwt. Deze ochtend kletst John erop los. Door te worden behandeld met ‘respect and dignity’ zoals hij zelf zegt, heeft hij veel zelfvertrouwen ontwikkeld.
Ik zeg hem dat hij het heeft getroffen met zo’n aardige werkgevers. Zijn gezin woont in een mooi huis en hij kan het ‘bakkie’ van zijn baas lenen om de kinderen naar de doorgaande weg te rijden zodat ze met de bus naar school kunnen. De buurkinderen van nog geen tien jaar moeten lopen naar de doorgaande weg, die ellendige modderweg van 10 kilometer!

John denkt dat Amerika het beloofde land is. ‘Daar is tenminste geen segregatie zoals hier. Ik zal hier altijd de mindere zijn. De hiërarchie is in Afrika duidelijk. Eerst blank, dan Indiër, dan de zwarte zuid Afrikaan, dan de mensen uit Zimbabwe en onderaan staan de mensen zoals wij uit Malawi. Op ons wordt altijd neergekeken.’
Ik haal hem uit zijn droom dat Amerika geen discriminatie zou kennen. De meer bereisde Afrikanen en zwarte Amerikanen constateren dat er meer eenheid is in zuid Afrika tussen blank en zwart dan in Amerika. John is hoogst verbaasd als ik hem dat vertel. De ballon ‘American dream’ is bij deze lekgeprikt.

Ons enige uitstapje uit deze eigen samenleving aan het water is een bezoek aan de ‘High Veld Mall’, het gloednieuwe winkelcentrum op 1600 meter hoogte. Daarvoor moeten we weer een half uur terugrijden over de ellendige weg.

We zijn verbaasd op veel plaatsen in zuid Afrika zulke prachtige, moderne overdekte winkelcentra te zien. De luxe winkels maar ook de verkopers op straat die mango’s en mais verkopen vanuit een kruiwagen, in zuid Afrika zie je het allemaal door elkaar. De Mall heeft winkels met dure design spullen voor het huis. Kledingzaken met opzichtige zomerkleding, zelfs de H&M is vertegenwoordigd en dan nog de vele restaurants. Het is er altijd stampvol. Op de parkeerplaats is haast geen plekje meer vrij. We drinken koffie bij Mug & Beans, een koffieketen die we overal op de betere plekken tegenkomen. Het laatste lege tafeltje is voor ons. Naast ons schuift het personeel vier tafels tegen elkaar. Een groep Afrikaanse mannen komt binnenwandelen in westerse pakken van duur Italiaanse snit. Hun huidskleur is gitzwart maar hun gedrag is helemaal Italiaans. Ze roeren in de Italiaanse koffie op de typisch Italiaanse manier waarbij een duur horloge aan de pols duidelijk zichtbaar wordt. Door hun design zwarte zonnebrillen turen ze onophoudelijk op hun laatste model iPhone. Wie had twintig jaar geleden kunnen bedenken dat de het grootste deel van de wereldbevolking het grootste deel van zijn kostbare tijd op aarde doorbrengt met het turen op een telefoonscherm. In zuid Afrika is het niet anders.
Door hun dure uiterlijk, de manier waarop het personeel zich voor hun uitslooft en hun nonchalante houding naar de rest van de bezoekers, vermoed ik dat zij een soort machtige elites zijn uit het nabijgelegen Johannesburg.
Zijn het hardwerkende mensen die bedrijven hebben opgezet? Is het Afrikaanse mafia? Of zijn dit de corrupte lui die het vele smeergeld incasseren waarmee ze een glamour leven kunnen leiden?nik heb niet de neiging om het ze te vragen.

Later vertelt Michelle dat er veel show off is onder de Afrikanen, maar ondertussen hebben ze weinig inkomen. Vlak voor de kerstdagen worden er veel leningen aangevraagd. Iedereen wil zo perfect mogelijk gekleed gaan. Je kan niet achterblijven bij je familie en vrienden.

Rob en Michelle nodigen ons uit om met hun bootje een rondje te varen. Er staan enorme villa’s langs de oever. De allergrootste villa is van Indiërs. Ze hebben zelfs een speciaal huis gebouwd op hun terrein waar hun privé piloot woont. Er zijn drie ronde cirkels gemaakt zodat hun privé helicopters kunnen landen. Er staan twee benzinepompen en er is ook nog een landingsbaan voor hun privé vliegtuig aangelegd. Hoeveel houten beeldjes en macadamia nootjes zouden zij kopen om de lokale bevolking te ondersteunen? Dat vraag ik me zo af.

In het lokale restaurant aan de oever zitten alleen maar blanke Afrikaners. Er staat keiharde muziek aan. Het lijkt wel Paaspop! De mannelijke bezoekers lopen met ontbloot bovenlijf vol tattoos. Bierfles in de hand. Dikke bierbuiken hangen over hun zwembroeken. De vrouwen komen ordinair over. Hun Afrikaner taal klinkt onsympathiek en agressief. Er ontstaat ruzie tussen twee bootjes en de middelvingers worden getoond. De blanke cultuur toont zijn ware gezicht.
Ze komen op mij over als de ‘red necks’ van zuid Afrika. Ook al wonen ze in enorme huizen, echt klasse hebben ze niet. Het zouden de ‘tokkies’ van Nederland zijn. Kampers. Misschien moeten de Afrikanen ze eens mee nemen op kleding jacht.

Wie zijn deze mensen?
Het hoeven niet perse de rijken te zijn. Hun ouders hebben de woningen misschien twintig jaar geleden gekocht voor prijzen waar je in Nederland een klein flatje voor koopt.
Michelle legt uit dat op de bevolking van 56 miljoen zuid Afrikanen er 49 ‘dirt, dirt and dirt poor’ zijn. Bijna een miljoen inwoners zijn stinkend rijk en de overige 6 miljoen is de nieuwe middenklasse. Voor hen worden de winkelcentra opgericht; de nieuwe en jonge consumenten.

Ook al denken de allerrijksten zich veilig en onafhankelijk te wanen in deze bubbel aan de rivier, dat kunnen ze wel eens mis hebben.
Zo vertelt Michelle dat er een paar jaar geleden een witte mijnbaas werd vermoord in zijn huis. Hij had jarenlang zijn personeel als vuil behandeld. Dat was algemeen bekend in Witbank en er was veel kritiek op zijn monsterlijke gedrag. Op een dag komt er een speedboot aan scheuren en legt aan voor de villa. Drie gemaskerde mannen rennen naar binnen en schieten de man zonder pardon dood. Vervolgens vertrekken ze weer zonder iets mee te nemen. Als een geharde zuid Afrikaanse zegt Michelle: ‘He deserved to die!’
Het was niet alleen Shaka Zulu die enorme wraakgevoelens koesterde.

De laatste avond worden we uitgenodigd om met hen een Poitjie Pot te eten. Een typisch zuid Afrikaanse maaltijd, bereid op een stoof met houtskool. Zo aten de voortrekkers, de eerste blanke pioniers, toen ze met huifkarren het binnenland introkken. Rob blijkt een ‘die-hard braaier’ te zijn. Ook al is er een enorme wolkbreuk gaande met donder en flitsen, Rob kookt gewoon onverstoorbaar door in de buitenlucht. Wij hadden al lang binnen aan de keukentafel gezeten!
Het is heerlijk en voedzaam om weer eens een homemade maaltijd in leuk gezelschap te nuttigen. Dan gaat het licht opeens uit. We zitten in het stikdonker. De accu’s zijn leeg. Gedurende de dag zijn ze niet voldoende opgeladen. Het heeft heel de dag geregend. Michelle zet kaarsen op tafel. Aan de overkant brandt er wel licht in een van de villa’s. ‘Daar woont een minister!’ Ministers worden ontzien bij load shedding, zij hebben altijd stroom!’
Verschil moet er zijn.

Geschreven door Touring