Onze eerste stop in Cambodja is Phnom Penh. Dit is tevens de hoofdstad van het land, maar van wat we hebben gehoord niet de meest gezellige stad. Cambodja heeft een duistere recente geschiedenis en het meeste daarvan kun je terugzien in de omgeving van deze stad. Dat is ook de reden waarom we hier naartoe gaan.

De volgende fragmenten heb ik precies overgenomen zoals ik ze in mijn dagboek heb opgeschreven. Hopelijk is het duidelijk genoeg om een beetje geschiedenis en de indrukken die we hebben opgedaan over te brengen.

De killing fields
Vandaag was weer een heel heftige dag. We zijn naar de Tuol Sleng gevangenis geweest, dat is nu het genocidemuseum van Phnom Penh. Daarna zijn we naar één van de killing fields van Cambodja geweest. Voor we op reis gingen hebben we de film ‘First they killed my father’ gezien. Deze film gaat over Cambodja in de tijd van de Rode Khmer en de gruwelijkheden die zich toen hebben afgespeeld. We wisten er al wat vanaf maar deze ervaring maakte het wel veel emotioneler. Tussen 1975 en 1979 is ongeveer twee miljoen van de zeven miljoen Cambodjanen uitgemoord.

In 1970 wordt prins Sihanouk door een staatsgreep afgezet door Lon Nol. Lon Nol zoekt steun bij de Amerikanen, die dan in Vietnam zitten, als in eigen land burgeroorlogen uitbreken omdat hij het land niet onder controle krijgt. Door de steun bij de Verenigde Staten te zoeken staat Cambodja automatisch lijnrecht tegenover Noord-Vietnam en (communistisch) China in de Vietnamoorlog die dan nog bezig is. De communistische bewegingen in Cambodja zelf worden ook als dreiging gezien (door de VS) en Cambodja wordt door Amerikaanse troepen gebombardeerd en meegezogen in de oorlog. De bombardementen in Cambodja door de Amerikanen wordt ook wel ‘de geheime oorlog’ genoemd. Door de Amerikaanse bombardementen en steun aan Zuid-Vietnam raakt Lon Nol steeds meer macht kwijt en geven de Cambodjanen steeds meer steun aan een protestbeweging in het land: de Rode Khmer. Zij doen zich in het begin voornamelijk voor als de strijders die het land terug willen nemen en nog niet als de radicaal communistische groepering die ze eigenlijk zijn. Als zij in 1975 Phnom Penh binnenvallen en iedereen naar het platteland sturen, worden ze dan ook binnengehaald als helden. Als Amerika zich terugtrekt uit Azië verliest Lon Nol vrijwel zijn gehele macht. Pol Pot stapt vanuit de Rode Khmer naar voren om Cambodja mee te besturen. Lon Nol blijft nog wel een tijd het officiële staatshoofd en geeft zijn officiële steun aan de Rode Khmer, waardoor de groepering het vertrouwen krijgt van vrijwel het hele volk.

Na een tijdje komt het echte doel van de Rode Khmer aan het licht. Het doel is om van Cambodja een totale communistisch zelfvoorzienende boerenstaat te maken. Steden en intellect zijn niet bevorderend voor deze ‘super grote sprong voorwaarts’, dus worden intellectuelen, stedelingen en monniken opgesloten en uiteindelijk geëxecuteerd. Alle andere mensen worden naar collectieve werkboerderijen gestuurd op het platteland. Iedereen krijgt dezelfde kleding aan, niemand mag nog persoonlijke bezittingen hebben en mensen mogen enkel dezelfde maaltijden nuttigen in gezamenlijke ruimtes. Alles wat op het bord komt, is wat er door henzelf op het land verbouwd is. In praktijk zorgde dit voor gigantische hongersnoden omdat mensen niet wisten hoe ze op het land moesten werken en hierdoor hele oogsten mislukten. Tussen de verschillende werkboerderijen was amper communicatie en niemand wist precies hoeveel van de oogsten er aan de staat afgestaan moest worden. Om niet als slechte kamp beoordeeld te worden, sloegen leiders door in het afstaan van voedsel, waardoor er nog meer mensen de hongersnood stierven.

Pol Pot werd met de tijd steeds achterdochtiger en liet iedereen bij wie het vermoeden bestond dat ze tegen ‘Angkor’ (de staat) zouden zijn vermoorden. Naast intellectuelen werden nu ook hele families uitgemoord (zelfs de baby’s zodat deze op latere leeftijd geen wraak konden nemen), maar ook eigen bekenden die hij niet meer vertrouwde. In de tussentijd werden in de kampen familiebanden afgeschaft en werd er bepaald wie met wie kinderen moesten verwekken. Deze kinderen werden kinderen van ‘Angkor’ en de ouders mochten zich geen ouders noemen. Na vier jaar en meer dan 3 miljoen doden werd Cambodja bevrijd van deze groepering in 1979.

Als eerste vandaag stoppen we bij een gevangenis waar duizenden onschuldigen naar binnen werden gebracht, werden gemarteld en werden vermoord. De Angkor martelde hier zo lang mensen tot deze valse verklaringen over zichzelf of anderen aflegden. Deze valse verklaringen werden dan als ‘legitiem bewijs’ gebruikt om de marteling en executie van die persoon te ‘rechtvaardigen’. Een Amerikaan die opgesloten zat werd zo lang ingepraat dat hij zijn contacten met de CIA moest blootgeven, die hij niet had, dat hij in zijn verklaring Hollywoodsterren heeft genoemd. Het gebouw waar al deze praktijken plaatsvonden was voorheen een school en in de lokalen leerde de Rode Khmer ‘de verraders’ een lesje. Omdat de Angkor alles wat ze deden graag vast wilde leggen, zie je overal in het gebouw foto’s uit deze documenten hangen. Deze honderden foto’s geven gezichten aan de doden die hier gevallen zijn. Het maakt me verdrietig en misselijk.

Vervolgens rijden we door naar de killing fields. De oppervlakte van dit stuk grond is niet groter dan een voetbalveld, toch liggen en lagen hier tienduizenden menselijke resten. De laatste twee jaar van het regime onder Pol Pot kwam hier elke dag een volle vrachtwagen met mensen aan, die weer leeg vertrok. Elke maand wordt het veld schoongemaakt omdat botten en kleding door de grond omhoog geduwd worden. In een groot monument worden duizenden schedels van hier overleden mensen tentoongesteld. Het is een eng, bizar en misselijkmakend idee dat je over een massagraf loopt. Hier werden baby’s bij hun benen gepakt en tegen bomen geslingerd tot hun schedel brak en mensen op gruwelijke wijze de keel doorgesneden en op stapels lijken gedumpt. Dit alles werd gedaan onder luide muziek uit luidsprekers om het gehuil en geschreeuw te verbergen voor de buitenwereld. Flink misselijk en van slag zijn we terug naar het hostel gegaan.

Op Netflix staat de film ‘First they killed my father’, ik raad iedereen die geïnteresseerd is in de recente geschiedenis van Cambodja om deze te bekijken.

Voetballen met Cambodjaanse kinderen
Gelukkig zorgde de avond nog voor een lach op ons gezicht. Na lekker gegeten te hebben in een Indonesisch restaurant (we hadden een beetje heimwee, dus wat is dan beter dan lekker Indisch eten?) liepen we nog over de boulevard van Phnom Penh. Omdat Juul’s voeten nogal beginnen te kriebelen als hij een voetbal ziet, schopte hij zijn slippers uit en sloot aan bij een groepje kids die aan het voetballen waren. Het bleken (op 1 na) allemaal broers en de oudste heet Mitta, maar iedereen noemt hem tata. Hoewel hij eruit zag alsof hij 12 is, is hij al zestien en speelt hij bijna elke avond op straat met zijn twaalf broers en zussen. Zijn moeder staat hier namelijk elke dag eieren en gehaktballen te verkopen en zijn vader werkt als bodyguard. Hij kon goed Engels met ons praten omdat hij Engels studeert. Na het voetballen wilden ze nog met zijn allen op de foto.

Koh Rong
Op aanraden van veel andere backpackers vertrekken we vol goede moed naar Koh Rong, een eiland aan de kust van Cambodja. Wat een week genieten op een paradijselijk eiland had moeten zijn, was onze slechtste week tot nu toe! What could possibly Koh Rong?

• Juul werd gebeten door een kat en dus moest hij zijn extra Rabiësvaccinaties gaan halen om niet dood te gaan. De kat was niet ingeënt dus er was haast bij, gelukkig zat er een dokter om de hoek.
• Wat eruit zag als heerlijke gebarbecuede kip op het strand eindigde in een voedselvergiftiging waar we allebei dagen ziek van zijn geweest.
• Toen konden we ook nog van kamer verwisselen omdat bleek dat we bed bugs (bedwantsen) hadden.
• En last but not least bleek mijn blaasontsteking toch nog niet over en kon ik weer een antibioticakuur gaan slikken.

Wat zijn wij blij als we van dit vervloekte eiland af kunnen! Verder ziet het er wel heel mooi uit, geniet van de foto’s...

Volgende stop: Siem Reap.

Geschreven door Rugzaktoeristen