9 oktober 2019,
Weer een nieuwe dag bij C.A.R.E... vandaag rijden we na het ontbijt mee met Gilbert, één van de workers, om thatching grass te gaan oppikken. Een half uurtje hiervandaan zijn ze bezig met het bouwen/renoveren van een lodge en alle rieten daken worden vervangen. Het riet dat van de daken komt mag C.A.R.E gratis hebben en dat is natuurlijk ideaal voor de bavianen. Na troop clean wordt er telkens vers hooi neergelegd en de laatste tijd mengen we dat op met het gratis riet.
Vandaag wordt er nog meer verzameld: na de lunch haal ik takken bij de rivier met Roli en Alon. Deze takken worden later gebruikt om papsticks van te maken, enrichment voor de bavianen. Ook dennenappels worden gretig verzameld en vol pap gesmeerd, een leuk extraatje voor de dieren. Na troop clean verstoppen we hun enrichment als paaseieren en het is zo grappig om te zien hoe ze de kooi binnengaan en als een gek alles beginnen te verzamelen.
Om 15u haast ik me om de flesjes klaar te maken zodat ik samen met Robbie "walking bottles" kan doen. Ik ben inmiddels dol op "walking bottles" en stilaan leer ik de verschillende kleintjes kennen, al zouden we nog een paar maanden extra nodig hebben om alle troops te kennen. Terwijl Robbie met Roli hooi verzamelt in fase 2 doe ik bonding met Anna. Er is voorlopig niet veel vooruitgang. Maar het wordt duidelijk dat Lexi nog steeds geïnteresseerd is in Eliana wanneer Eliana opeens op mijn schoot zit en ik even over haar rug wrijf. Lexi wordt gek van jaloezie en begint te "flashen" naar mij. Flashing, of ook wel eyebrowing, is een waarschuwing die een baviaan geeft als hij boos is. Dan duwen ze hun hoofd een beetje achteruit en trekken hun wenkbrauwen hoog op terwijl ze je met wijd opengesperde ogen aanstaren. Dat is voor mij het moment om iets verder van het hek te gaan zitten, want terwijl Lexi mijn been net nog zat te groomen wil ze nu mijn enkel grijpen en het lijkt niet lief bedoeld. Dit alles is natuurlijk wel een goed teken wat betreft het bonding proces: ze is jaloers en beschermend naar Eliana toe. Bavianen zijn blijkbaar niet haatdragend want niet veel later vangt Lexi mijn blik en beantwoord mijn lipsmacks. Dan doet ze wat bavianen doen als ze vriendschap willen sluiten: ze draait haar achterste naar mij toe, en ik moet het even aanraken. Ziezo, niets meer aan de hand!
De werkdag zit erop, maar we gaan nog iets leuks doen. Mark heeft aangeboden een uurtje fauna en flora les te geven aan een paar mensen die geïnteresseerd zijn. We wandelen naar de rivier en onderzoeken verschillende sporen, leren hoe je kan zien in welke richting het dier is gelopen, en we leren ook hoe je aan de hand van de omtrek van een olifantenpootafdruk kan berekenen hoe groot de olifant is. Ondertussen houden we ook nog een wedstrijdje impala keutels spugen... je leest het goed. Het is een ding hier in Zuid-Afrika en er bestaat zelfs een wereldkampioenschap! We twijfelen even, maar Robbie stelt voor dat hij het wil doen als iedereen het doet. Eigenlijk zijn impala keutels helemaal niet vies. Bedenk even hoe droog het is in Afrika... de keutels zijn droger dan droog. Bacteriën maken hier geen kans. Het zijn gewoon kleine harde bolletjes van dieren die alleen maar gras eten. Niets vies aan toch? Mark wint de wedstrijd, ik verlies ze... bijna, want gelukkig doet Marie het nog slechter dan ik. Mark wil ons graag nog iets leren over nijlpaardsporen, maar het deel aan de rivier waar we moeten zijn wordt geblokkeerd door een olifant, dus we wandelen maar weer omhoog, waar we les krijgen over verschillende bomen die in de smaak vallen bij giraffen en olifanten. Weet je bijvoorbeeld waarom een giraf altijd maar maximum een kwartiertje aan dezelfde boom graast en dan verder gaat naar de volgende? Dat is een natuurlijk beschermingsmechanisme van de boom! De boom voelt dat hij "aangevallen wordt" en gaat na een 10-tal minuten tanines afscheiden, waardoor de blaadjes bitter worden. Hoe wonderlijk is de natuur toch!
Na het eten wacht ons een verrassing: Nadav is morgen jarig maar omdat hij morgen voor 2 dagen naar Kruger vertrekt samen met Isabella en Lucas, trakteert hij vanavond met biertjes, chips, cake enzovoort. Nadav is best attent, zo had hij ook dadels en tahinispread bij uit Israël voor iedereen, en deelde hij op zijn eerste avond zijn fles whiskey met iedereen. Niet dat ik dat lekker vind, maar het is wel lief! Wij hebben op onze beurt samengelegd voor en cadeautje: we geven hem een nachttour cadeau in het Krugerpark.

10 oktober 2019,
Omdat er 3 mensen op excursie zijn, zullen we de komende 2 dagen niet ontsnappen aan troop clean. Vandaag is een beetje een rare troop clean voor ons: we poetsen namelijk Cheeky's troop, dat is het hok dat we de allereerste keer hebben gepoest, bijna 4 weken geleden nu. De cirkel is rond... Het is dat hok naast dat van Tuck-Tuck, de gemene baviaan weet je nog? Het scheelt vandaag niets of hij had Lina te pakken, gelukkig is het niet gebeurd want hij is ontzettend sterk en wil niets liever dan je pijn doen. Zo zie je maar dat er net als bij mensen verschillende karakters zijn onder bavianen. Je hebt er zoals Tuck-Tuck, en je hebt er die alleen maar heel lief en schaapachtig zitten kijken naar wat je allemaal aan het doen bent.
Na troop clean en een zalige douche helpen we Sam met de schoolkinderen. Deze keer is het een kleine groep van 13 leerlingen, en veel hulp heeft Sam niet nodig van ons want ze zijn extreem rustig. Het grote voordeel van Sam helpen is dat je de chocolademuffins mag opeten die over zijn! Na de lunch doen Robbie en ik weer walking bottles en daarna zou ik pap dennenappels moeten maken met Alon en Danielle, maar als ik in het center aankom zegt Alon dat de plannen veranderd zijn en dat ik met hem mee moet rijden met Gilbert om weer gras te gaan halen. Ik vind dit niet zo leuk, ik heb straks namelijk 2 uur bonding achter elkaar en ik kijk er naar uit. Ik zal zeker een half uur te laat zijn. Als Gilbert dan ook nog naar Stephen belt om te vragen of hij deze 2 vrijwilligers van hun volgende shift mag halen om nog eens te rijden, word ik een beetje kregelig, al laat ik het niet merken. Gelukkig luidt het antwoord van Stephen dat 1 lading volstaat en dat we aan onze volgende shifts mogen beginnen, yay! Opnieuw weinig vooruitgang bij bonding, Eliana slaapt het merendeel van de tijd en heeft verder weinig zin in interactie met Lexi. Marie zegt dat het 's ochtends wel meestal beter gaat, en het gaat sowieso beter dan het bondingproces van Oreo met Maxi, dat heel moeizaam ging.
Vanavond kijken we in de lounge een halloweenfilm en drinken een wijntje. De klok begint genadeloos te tikken...

11 oktober 2019,
Onze laatste volledige werkdag is aangebroken. We worden wakken van de "wahoo" geluiden van de bavianen en voor het eerst krijgen we het een beetje moeilijk. Maar goed, niet te emotioneel worden nu, er is werk aan de winkel!
Vanochtend doe ik guineapigs met Cathy, een lieve en grappige vrouw uit Belfast die deze week is aangekomen. Thuis is ze verpleegster bij een dierenarts en ze wilde wel eens met andere dieren werken dan katten en honden. Bavianen zijn dan natuurlijk een logisch antwoord ;-)
Hierna ruim ik op in de Milk Kitchen tot Stephen komt zeggen dat we moeten komen kijken: er staan 3 olifanten vlak voor de poort waar we door moeten om naar fase 2 te gaan. Stiekem hoop ik dat ze blijven staan zodat ik niet naar troop clean moet, maar helaas :-). Robbie is een uurtje vroeger vertrokken naar troop clean en liep er bijna los op. Ze stonden op dat moment nog iets verder en hij had ze niet zien staan. Nu denk je: hoe kan je nu naast een olifant kijken? Maar hoe raar dat ook klinkt, het is zo. Ook Lina, die 50 meter achter Robbie liep, had ze niet gezien. Olifanten kunnen ineens ergens verschijnen en als je even wegkijkt ook gewoon weer verdwijnen. De truc is dan goed te luisteren waar je takken hoort kraken en meestal kan je ze dan wel vinden, weggestopt achter een grote struik. Maar goed, Robbie had de olifanten dus niet gezien en toen hij hen zag stond hij eigenlijk al veel te dichtbij de grootste van de drie. Deze begon met zijn oren te flapperen, wat als waarschuwing geldt. Er bestaan mensen die op zo'n moment zonodig foto's moeten nemen en het lot tarten. Die mensen kunnen dat niet altijd navertellen en zijn dus een beetje dom. Robbie deed wat ons geleerd is, rustig achteruit lopen en zorgen dat hij zo snel mogelijk ver genoeg uit de buurt was. De olifant liet zijn oren meteen weer rusten. Adrenalinekick: check! Zijn shift eindigt als de mijne begint en nu moet hij het dak van het education center schilderen samen met Andrew. Ik weet niet of ik Andrew al had voorgesteld? Hij kwam ons mee ophalen toen we aankwamen bij C.A.R.E samen met zijn zoon Jake. Jake woont in Australië en is intussen alweer terug naar huis. Andrew komt uit Noord Engeland en kwam een aantal jaren geleden naar C.A.R.E als vrijwilliger, samen met zijn vrouw Jean. Hij heeft in zijn leven veel gereisd en was altijd van mening dat je geen 2 keer naar dezelfde plek moet teruggaan, tot C.A.R.E hem van gedachten liet veranderen: Andrew blijft terugkomen. Hij woont buiten het center en werkt niet meer voltijds als vrijwilliger maar springt in waar nodig, vooral voor klusjes als schilderen, de gasflessen voor het warm water vervangen enzovoort. Een superlieve aangename mens. Tegen de tijd dat ik terugkom van troop clean hebben ze bijna het hele dak geschilderd. Ze zijn gestopt toen de verf op was. Zo gaan de dingen hier in Zuid-Afrika ;-). Eish, zou Roli zeggen. Het is een stopwoordje dat we meenemen naar België. Het is Zuid-Afrikaans slang en het kan vanalles betekenen: het is een uitspraak die op verbazing, ergernis of "kan ik niks aan doen" kan slaan. Je kan het eigenlijk heel de dag door gebruiken, Eish!
In de namiddag wandelen we voor de laatste keer flesjes, kunnen we een laatste keer naar die gulzige buikjes en die wegdraaiende oogjes kijken, ons best doend om niet te lang te staren... Daarna heeft Robbie een uurtje vrij terwijl ik bonding doe met Marie. Ik vraag haar hoe het is geweest maar er is alweer geen vooruitgang, de hele dag al niet! Eliana slaapt het eerste half uur en komt dan een beetje in actie. En plots is het moment daar: ze gaat door het luikje! Dit heeft ze eerder al gedaan maar normaal blijft ze in de buurt van het luikje zodat ze weer snel terug kan. Nu loopt ze het hok in, speelt minutenlang met Lexi, komt terug naar ons en loopt weer terug het hok in! Marie is supertevreden. Ik heb stiekem een stukje gefilmd en 's avonds zet C.A.R.E het op hun instagrampagina. Eliana zit nu een week in bonding, dit is echt een grote stap vooruit, en heel snel ook! Anna vertelt me later dat ze nu al weet dat ze gaat huilen op het moment dat ze het luik zal moeten sluiten. Waarschijnlijk zal dit snel gebeuren, tussen nu en ongeveer 2 weken vermoeden we. Op het moment dat ze voelen dat ze er klaar voor is, dat ze meer en meer tijd met Lexi spendeert, zal Anna het luik moeten dichtdoen en onvermijdelijk zal Eliana het op een krijsen zetten. Dat moet ongetwijfeld een heel zwaar moment zijn...
Mijn laatste uurtje is nog een keer nursery. Eliana zit nu hele dagen in bonding, waar we haar zoveel mogelijk moeten negeren, daarom gaat ze op het einde van de dag nog even de nursery in waar er wel met haar gespeeld mag worden. Ik had al verteld dat ze nooit heel close is geworden met mij. Veel meer dan even op mijn schoot zitten, aan mijn haar trekken of mij de papfles laten vasthouden zat er nooit in. Tot vandaag, na 4 weken wil ze eindelijk met mij spelen! Eerst speelt ze alleen met Anna, ze heeft een spelletje gevonden waarbij ze op de bamboe ladder klimt en op Anna springt. Dan tilt Anna haar op aan een arm, been of staart en draait haar in salto's rond, gooit haar omhoog... en Eliana giechelt erop los! Ik kijk maar een beetje toe, stiekem een beetje jaloers tot ze opeens een tree hoger op de ladder klimt en op mij springt. Ik waag mijn kans en zwier haar omhoog, draai haar rond... je kan nogal wild spelen met baviaantjes, dat vinden ze leuk! Ik kan niet geloven dat ze er 4 weken over gedaan heeft om mij leuk te vinden, maar ben wel blij dat ik op deze manier afscheid kan nemen van haar. We hadden graag een kampvuur gemaakt vanavond... dat hebben we alweer een tijdje niet gedaan en het mag ook niet altijd, vanwege de wind en de droogte. Maar Caroline stelt het voor aan Samantha en meld tijdens het eten dat het mag! Jammer genoeg ontdekken we dat er geen hout meer is. Hout wordt gesprokkeld in fase 2 bij de rivier en het is al donker dus we mogen er niet meer naartoe :-(. Even later komt Roli echter aanlopen met een krat van de stokken die we verzameld hebben om papsticks te maken, we kunnen toch een kampvuur houden! Het wordt een gezellige ongedwongen avond met z'n allen: Nadav, Isabella en Lucas vertellen honderduit over hun Kruger trip, ze hebben ook heel veel gezien, Caroline maakt Smores, een Amerikaans hapje van gesmolten marshmallows, koekjes en chocolade. En we spelen Cards against humanity. Daarstraks zagen we onze kaartjes al liggen op tafel, iedereen krijgt hier en afscheidskaart met een pootafdruk van Oreo en een tekstje van iedereen, die traditioneel pas gelezen mag worden als je weer thuis bent... Morgen wordt een moeilijke dag...

12 oktober 2019,
4 weken worden we hier wakker voor de wekker gaat... zonder moeite. Vandaag prikt het... vandaag moeten we C.A.R.E verlaten. We worden opgepikt om 11u door Mark en Andrew en Caroline heeft ervoor gezorgd dat we nog een paar leuke dingen mogen doen. Normaal is er 's ochtends geen nursery meer maar Marie maakt een uitzondering zodat we toch nog een uurtje met Eliana kunnen spenderen. Ik ga dat snoetje missen. En het gaat zo raar zijn om binnen een paar weken op sociale media te lezen dat ze geïntroduceerd wordt aan de troep. Of binnen een paar jaar... ik kan me niet voorstellen dat ze ooit zo'n grote baviaan zal zijn. Maar dat zal ze, en ondanks haar lieflijke naam is iedereen er van overtuigd dat ze een gemenerik zal worden, zo'n grijper. Maar nu nog niet... nu is ze nog dat klein grappig ding met dat roze neusje.
We houden allebei niet van afscheid nemen. Na nursery leveren we ons troop clean t-shirt in in de shop, het nursery shirt houden we als herinnering, en nemen afscheid van Marie... zonder tranen, ik ben trots op mezelf! Daarna neemt Nadine ons mee naar Patats, zodat we nog een half uurtje bij haar kunnen zitten. Ook van Nadine nemen we afscheid zonder tranen. Het heeft niets met de personen te maken, het zijn allebei schatten van meiden, maar we voelen ons sterk vandaag.
We hebben nog eventjes tijd en wandelen naar de plek waar Rita Miljo begraven ligt, bedanken haar in stilte voor het prachtig intitiatief dat uitgegroeid is tot dit mooi project. Op de weg terug botsen we op Stephen, die ons bedankt en hoopt dat we terug zullen komen. Weer geen tranen. De meeste vrijwilligers zitten momenteel in troop clean, dus we wandelen er langs om dag te zeggen, geen knuffels hier, nee dankjewel :-). En geen tranen. Als we wegwandelen, voor de laatste keer de heuvel op terug naar fase 1, komen mijn tranen dan toch. Robbie troost me, ik verman me en we wandelen terug om een douche te nemen en de laatste spullen in te pakken. We halen onze kaartjes op, stoppen ze veilig weg en wandelen naar de Milk Kitchen, waar Anna en Lina pap staan te maken. Ze vinden het niet leuk dat we afscheid komen nemen en een tijdlang staan we alle 4 onwennig rond draaien tot we hen een knuffel geven en ik mijn tranen niet meer kan houden. Anna's ogen worden ook vochtig en Lina zegt dat ze ons gaan missen. "Will miss you too", mompel ik onder mijn tranen en we wandelen snel weg, ik ben hier zo slecht in...
Dan is het moment daar: Mark en Andrew komen aanrijden en nog net op tijd staat Sam Keegan daar. Ik weet dat ik weer ga huilen. Als je dit soort dingen doet ontmoet je veel mensen. Met sommigen klikt het, met anderen minder. Sommige mensen zullen in je leven blijven, anderen niet. Maar sommige mensen zijn gewoon heel bijzonder en zullen voor altijd een plaats in je hart hebben: zo iemand is Sam. Haar passie voor het werk dat ze hier doet is inspirerend, en haar liefde voor dieren is zo groot... Ze herhaalt nog eens wat ze al vaak heeft gezegd: dat wij ook heel bijzonder voor haar waren, dat we gemist zullen worden en dat ze zoveel fun heeft gehad met ons... We beloven haar dat we zullen afspreken, samen met Wenda en Martijn, om haar en Mark te bezoeken als ze in december terug voor een maand naar Engeland gaan.
Voor we het goed en wel beseffen staan we op de luchthaven van Phalaborwa. We praten nog even met Mark en Andrew, die straks een microbrouwerij gaan bezoeken samen. Als de afscheidsknuffel nadert ziet Andrew het al in mijn ogen en veegt zelf een paar tranen weg. Later, op de luchthaven in Johannesburg, waar ik op dit moment deze blog afrond, post Robbie een bericht op Facebook om iedereen te bedanken voor alles. Mark laat ons weten dat Andrew heeft gehuild toen hij het hem voorlas. Ik weet niet waaraan we het verdiend hebben dat iedereen ons hier graag lijkt te zien, maar mannen die durven te huilen, daar kunnen we alleen maar meer liefde en respect voor hebben!
Op de grote drukke luchthaven in Johannesburg zijn mijn tranen gedroogd. We moeten eerlijk zeggen dat we na een week of twee even het gevoel hadden een beetje opgesloten te zitten, maar dat gevoel verdween naarmate de klok verder tikte. Ik ben absoluut benieuwd om meer van dit land te zien, al is de rest van de wereld ook nog best groot. Maar deze plek, waar we 4 weken lang leefden en werkten, is heel bijzonder geworden voor ons. We zullen de geluiden missen: de wahoo van de bavianen, de whooooop van de hyena's, de cicaden... We zullen de geuren missen: de onverklaarbare zoetige geur die 's ochtends in de lucht hangt, de geur van de heerlijke maaltijden die Permission maakte, de geur van vers hooi, zelfs de geur van de wilde bavianen... We zullen die machtige momenten missen van oog in oog te staan met giraffen, olifanten... We zullen de mensen missen, allemaal verschillende karakters die één ding gemeen hadden: een enorm hart voor dieren. Thuis wachten ook veel mooie dingen... maar we zijn alweer een stukje van ons hart verloren daar in Zuid-Afrika... There's more to see than van ever be seen, more to do than can ever be done...
Eish!

Geschreven door Debbie-en-robbie-in-wonderland